1. Спыніцца; перастаць гучаць (пра гукі шум і пад.). Шум уціх. Страляніна ўціхла. □ Успыхнулі і ўціхлі апладысменты, паўз Віцю прашмыгнулі танцоры, якія толькі што выступалі.Марціновіч.
2. Аслабець у сіле, дзеянні (пра стыхійныя з’явы). Уціхла навальніца. □ Вецер уціх, пацяплела, з лагчыны цераз пуці сунуліся шэрыя космы туману.Быкаў.Уціхла, прайшлі завіруха, Замоўклі басістыя громы.Колас./ Пра напружанасць дзеянняў, падзей. Спрэчкі ўціхлі ў хаце./ Пра боль, праяўленне хваробы. Доктар прыпісаў хлапчуку кампрэсы, парашкі і наказаў ляжаць нерухома да таго часу, пакуль уціхнуць болі.Кулакоўскі.Праз некалькі дзён боль уціх, успаміны пра страшнае — адышлі.Брыль.
3. Супакоіцца, перастаць плакаць, крычаць, злавацца і пад. Хлопчык плакаў доўга, змогся і ўціх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалава́ць, ‑лую, ‑луеш, ‑луе; незак., каго-што.
Дакранацца вуснамі да каго‑, чаго‑н., выказваючы пачуццё любві, удзячнасці, ласкі пры сустрэчы, на развітанне і пад. Маці абняла свайго сынка і пачала яго цалаваць.Чарнышэвіч.Вясёлая, бестурботная Ліда гуляла на сваім дворыку, занялася за кацяняткам, лавіла яго, туліла да шчакі, штось ласкавае гаварыла яму і цалавала.Колас.Перад тым, як пайсці з дому, .. [Змітрок] зноў шчыра пацалаваў сястру, як некалі цалаваў маці...Ваданосаў./уперан.ужыв.Ляцеў насустрач хмельны ад шчасця, чысты вецер, цалуючы родныя твары, поячы салдат ранішняй свежасцю і водарам.Мележ.Калышуцца Прыпяці хвалі, Цалуюць пясок залацісты.Нядзведскі.
•••
Цалаваць рукі і ногі — вельмі прасіць, маліць. — Ён [ляснік] мне рукі і ногі цалаваў, абы я пусціў яго жывога.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ре́затьнесов.
1.в разн. знач. рэ́заць;
ре́зать мета́лл рэ́заць мета́л;
ве́тер ре́жет лицо́ве́цер рэ́жа твар;
его́ го́лос ре́жет слух яго́ го́лас рэ́жа слых;
2.(убивать) рэ́заць; (свиней) кало́ць;
◊
ре́зать пра́вду (в глаза́) рэ́заць пра́ўду (у во́чы);
р. набо́р на дзве паласы́ — разогна́ть набо́р на две полосы́;
2. (разрезать вдоль) распили́ть;
р. бервяно́ — распили́ть бревно́;
3. распаха́ть;
р. радо́к (гра́дку) бу́льбы — распаха́ть ряд карто́феля;
◊ р. кроў — разогна́ть кровь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разне́сцісов.
1.в разн. знач. разнести́;
р. газе́ты па кватэ́рах — разнести́ газе́ты по кварти́рам;
р. раху́нкі па кні́гах — разнести́ счета́ по кни́гам;
ве́цер ~нёс пыл — ве́тер разнёс пыль;
р. каго́-не́будзь у газе́це — разнести́ кого́-л. в газе́те;
2. (молву и т.п.) распространи́ть, разнести́; (тайну, секрет) разгласи́ть;
3.безл., разг. разнести́, разду́ть; вздуть;
~сла шчаку́ — разнесло́ (разду́ло, взду́ло) щёку;
4. разнести́, разби́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ува́рваццанесов., возвр., страд. ува́риваться; вва́риваться; см. увары́цца, ува́рваць
уварва́ццасов.
1. ворва́ться; вломи́ться; вто́ргнуться;
у. ў чужы́ дом — ворва́ться (вломи́ться) в чужо́й дом;
во́раг ~ва́ўся ў краі́ну з за́хаду — враг ворва́лся (вто́ргся) в страну́ с за́пада;
2.перен. (внезапно, быстро проникнуть) ворва́ться;
у акно́ ўварва́ўся ве́цер — в окно́ ворва́лся ве́тер;
3.перен. вмеша́ться, вто́ргнуться;
у. ў чужо́е жыццё — вто́ргнуться в чужу́ю жизнь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Варушы́ць ’варушыць, пераварочваць’ (Гарэц., Шат., Касп., Бяльк.); ’рухаць’ (Яруш., БРС), варушы́цца ’рухацца, катацца’ (Касп., Гарэц., БРС, Яруш., КЭС, лаг.). Сюды ж вару́хаць, вару́хацца ’рухаць, рухацца, кратацца’ (Др.-Падб.), варо́хаць (Гарэц., Др.-Падб.). Рус.вороши́ть, ворохну́ться ’варухнуцца’, укр.ворухну́ти ’варухнуць’, воруши́ти ’варушыць’. Відаць, утварэнне ад прасл.*vorxъ ’куча, ворах’: укр.во́рох, ц.-слав.врахъ, балг.врах ’ток, снапы, прыгатаваныя для абмалоту’. Прасл.vorxъ з *vorsъ. Няясна, ці сюды ж польск.zawroch ’вецер са снегам, віхар’. У аблаутнай форме сюды прасл.*veršti (*verx‑ti) *vьrxǫ ’малаціць’, ц.-слав.врѣшти вьрху ’тс’, балг.връха́ ’малачу’, серб.вре́ћи, славен.vršiti ’малаціць збожжа, пускаючы жывёлу таптацца па ім’. І.‑е. *u̯ers‑: лат.vârsms (vàrsmis) ’збожжа, прыгатаванае для абмалоту, ворах правеянага зерня’, грэч.ἔρρω ’цягнуся, валачуся і да т. п.’ (*u̯ersi̯ō), лац.verrō ’цягну, валаку, замятаю’ (*versō), ст.-в.-ням.wërran ’блытаць, заблытваць, рабіць беспарадак’ (першаснае значэнне і.-е.*u̯ers‑ ’валачы, цягнуць’). Укр.ворухну́ти, воруши́ти з ворохну́ти і да т. п. як рэзультат укаючага вымаўлення ‑о‑ не пад націскам або хутчэй пад уплывам семантычна блізкага дзеяслова тыпу ру́хати (бел.ру́хаць). Аб гэтым сведчыць і бел. форма варушы́ць (замест фанетычнага *варашы́ць). Гл. Фасмер, 1, 355.