Verbum

Манда́т ’паўнамоцтвы’, ст.-бел. мандатъ (мондатъ) ’каралеўскі ўказ’, ’выклік на суд’ (XIV ст.) запазычана са ст.-польск. mandat, якое з лац. mandātum ’даручэнне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 57; Жураўскі–Крамко, Зб. Крапіве, 142).

Марна́цыя ’псаванне, шкода’ (астрав., Сцяшк. Сл.). Да марнава́ць (гл. ма́рна). Суфікс ‑цыя ў размоўнай мове і зах.-бел. гаворках ужываецца для ўтварэння абстрактных назоўнікаў (драг. сміхо́цыя, штуке́нцыя). Аналагічна польск. marnacja ’марнаванне, страта’.

Мацар ’уладальнік’ (Дунін–Марцінкевіч), ст.-бел. моцаръ ’уладар’, ’волат’ запазычана са ст.-польск. mocarz ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 21). Мацарства ’ўладанні’ (там жа) < польск. mocarstwo ’вялікая дзяржава’ < ст.-польск. mocarzstwo ’моц, сіла’.

Медлік ’бабка з 30 снапоў’ (бяроз., Выг. дыс.). Да мэндлік (гл.). Мена ‑эн‑ у ‑e‑ у выніку «гіперправільнасці» (фанетычная адаптацыя польскіх лексем з насавым ę); параўн. польск. święto — бел. бяроз. сьве́то ’свята’.

Анталя́жы, антуля́жы, антыля́жы, ’карункі’ (КТС, Шат., Сцяц., Жд., Інстр. I), анталяжыны, анталяжыкі (КТС) праз польскую (Сцяц. Нар., 143) з франц. entoilage ’палатняная падшыўка’. У бел. з пач. XX ст. (Гіст. лекс., 243).

Барсні́ лапці, сплеценыя з пяньковых вяровачак’ (Янк. Мат.), ’скураныя лапці’ (Касп.). Рус. дыял. (смал.) борсни ’скураныя лапці’. Утварэнне ад дзеяслова барса́ць (гл.) ’працягваць аборы ў лапці’. Гл. Краўчук, Бел.-укр. ізал., 37.

Блонь ’брушная плява’ (Нас.). Рус. блона ’абалонка, паслед’. Параўн. ст.-бел. блонка ’абалонка, плеўка’. Запазычанне з польск. błona ’абалонка, плява, плеўка’. Фасмер, 1, 176. Гл. яшчэ бало́нкі (там і іншая літ-ра).

Брэ́нґаць ’бразгаць’ (Сцяц.). Запазычанне (праз *брэ́нкаць) з польск. brzękać ’тс’ (дзе да слав. гукапераймальнай асновы *bręk‑, гл. Слаўскі, 1, 46). Параўн. ст.-бел. бренк, брянк ’звон’, брянкати (< польск.), гл. Булыка, Запазыч., 48.

Ве́тліца ’вярбовыя прысады каля дарогі’ (слуц., Яшк.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад ветл‑а і суф. ‑іц‑а. Польск. wietlica ’папараць-мнаганожка, Athyrium, Polypodiaceae’, відаць, не звязана з бел., а ўтворана самастойна. Гл. ве́тла.

Адама́нт (БРС), ст.-бел. адамант ’алмаз’ (пач. XVII ст.) (Булыка, Запазыч.). Запазычанне з ст.-слав. адамантъ, якое ў сваю чаргу са ст.-грэч. ἀδάμας, ‑αντος. Фасмер, 1, 61; Шанскі, 1, А, 45.