шу́ргаць

‘утвараць шум; хадзіць, не падымаючы ног; абмацваць рукой што-небудзь (без прамога дапаўнення: шоргаць па чым-небудзь); ліць (пра дождж)’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. шу́ргаю шу́ргаем
2-я ас. шу́ргаеш шу́ргаеце
3-я ас. шу́ргае шу́ргаюць
Прошлы час
м. шу́ргаў шу́ргалі
ж. шу́ргала
н. шу́ргала
Загадны лад
2-я ас. шу́ргай шу́ргайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час шу́ргаючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

лізаге́нія

(ад ліза- + гр. genos = паходжанне)

здольнасць мікраарганізмаў утвараць і выдзяляць у навакольнае асяроддзе бактэрыяфагі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

трашча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць трэск.

Лёд трашчыць.

2. Утвараць гукі, падобныя на трэск (пра насякомых).

Т. начныя цвыркуны.

3. перан. Хутка, многа, не змаўкаючы гаварыць.

Яна можа т. гадзіну без перапынку.

4. перан. Быць напярэдадні краху, распаду; знаходзіцца пад пагрозай зрыву.

План па перавозках грузаў трашчыць.

5. Пра вельмі моцны мароз.

На двары трашчыць мароз.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Тата́хкаць ’утвараць мерныя адрывістыя гукі’ (ТСБМ). Гукапераймальнае, параўн. тахаць, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

образо́вывать несов.

1. (создавать) утвара́ць, ствара́ць; (составлять) склада́ць;

2. (формировать) фармірава́ць; ствара́ць; (организовывать) арганізо́ўваць; (основывать) засно́ўваць; см. образова́ть​I.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хру́мстаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Есці, жаваць з хрустам.

Х. агурок.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць хруст.

Хрумстае пыл на зубах.

|| наз. хру́мстанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цмо́каць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. Утвараць губамі гук, падобны на гук усмоктвання.

2. каго-што. Гучна цалаваць (разм.).

|| аднакр. цмо́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. цмо́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чадзі́ць, -джу́, -дзі́ш, -дзі́ць; -дзім, -дзіце́, -дзя́ць; незак.

1. Утвараць чад, куродымець, курэць.

Лямпа чадзіць.

Печ чадзіць.

2. Напускаць чаду, дыму.

Не чадзі ты папяросай.

|| зак. начадзі́ць, -чаджу́, -ча́дзіш, -ча́дзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

formíeren

1.

vt фармірава́ць, утвара́ць

2.

(sich) фармірава́цца, утвара́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

эрадзі́раваць, ‑руе; незак., што.

Спец. Утвараць эрозію (у 1 знач.), разбураць глебу, паверхню зямлі (пра вецер, ваду).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)