be very much aware of smth. ве́льмі до́бра ўсведамля́ць сабе́ што-н.
2. мно́га, шмат;
eat/drink/talk (too) much (зана́дта) мно́га е́сці/піць/размаўля́ць
3. намно́га, зна́чна;
much faster/better/worse зна́чна хутчэ́й/лепш/горш
4.прыблі́зна, ама́ль што;
be much the same age быць прыблі́зна аднаго́ ўзро́сту
♦
as muchі́менна, менаві́та, якра́з;
as much as сто́лькі, ко́лькі;
as much as twice удвая́ больш;
be too much for smb. быць не па сі́лах/не пад сі́лу каму́-н.;
how much ко́лькі;
He is not much of a tennis player. Ён вельмі пасрэдна гуляе ў тэніс.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
round2[raʊnd]adj.
1. кру́глы; шарападо́бны; сферы́чны;
as round as a ball кру́глы як шар
2. по́ўны, пухна́ты, з акру́глымі фо́рмамі;
round cheeks пухна́тыя шчо́кі
3. кру́глы, прыблі́зны (пра лічбы);
in round numbers у акру́гленых лі́чбах;
His year’s profit was about $ 5 000 as a round figure. Яго гадавы прыбытак складаў прыблізна 5 тысяч долараў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АТМАСФЕ́РНЫ ЦІСК,
ціск паветра на паверхню Зямлі і на ўсе прадметы ў атмасферы. Вымяраецца барометрам, фіксуецца барографам. Сярэдняя велічыня на ўзроўні мора 1013,25 мілібар (мб), што адпавядае 760 мм ртутнага слупа, ці 1013,25 гектапаскалям (гПа). З вышынёй атмасферны ціск змяншаецца (у прыземным слоі паветра прыблізна на 1 гПа на кожныя 8 м). Ваганні атмасфернага ціску бываюць перыядычныя — сутачныя, гадавыя (выклікаюцца нераўнамернасцю награвання і ахаладжэння зямной паверхні), неперыядычныя (найчасцей звязаны з цыклонамі і антыцыклонамі). Розніца ў атмасферным ціску з’яўляецца прычынай ветру. Рэзкія змены ціску неспрыяльныя для здароўя людзей. На Беларусі за апошнія 100 гадоў самы высокі паказчык ціску ў 1037,1 гПа адзначаны ў Гомелі (люты 1972), самы нізкі — 942,9 гПа — у Мінску (снеж. 1957).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРАМА́ДСКІЯ ФО́НДЫ СПАЖЫВА́ННЯ,
форма размеркавання часткі нац. даходу (прыбытку), якая прызначаецца для ўздзеяння на структуру спажывання з мэтай усебаковага фіз. і духоўнага развіцця асобы. Як правіла, грамадскія фонды спажывання размяркоўваюцца паміж працоўнымі па-за прамой сувяззю з іх прац. укладам. Як спецыфічны від размеркавання грамадскія фонды спажывання выконваюць наступныя функцыі: задавальняюць найб. прыярытэтныя для грамадства і асоб патрэбы ў адукацыі, ахове здароўя, культуры, жыллі, адпачынку; выраўноўваюць рэальныя даходы сем’яў з рознай колькасцю непрацаздольных членаў, ствараюць прыблізна аднолькавыя ўмовы для развіцця здольнасці да працы; матэрыяльна забяспечваюць часова ці пастаянна непрацаздольных членаў грамадства. Ва ўмовах Рэспублікі Беларусь большая частка грамадскіх фондаў спажывання размяркоўваецца цэнтралізавана: праз дзярж. бюджэт, сац. страхаванне, цэнтралізаваныя фонды сац. забеспячэння і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пало́ва1, ‑ы, ж.
Разм.
1. Адна з дзвюх роўных частак чаго‑н. Лабановіч, прыйшоўшы на заняткі, заўважыў, што паловы вучняў няма.Колас.Печ з палком і палаці займалі ледзь не палову хаты.Галавач.
2. Сярэдзіна якой‑н. адлегласці, прамежка часу і пад. Яшчэ была толькі палова верасня, а надыход зімы ў тайзе ўжо добра адчуваўся.Мяжэвіч.// Момант, які адпавядае сярэдзіне якой‑н. гадзіны. Гадзіннік паказваў палову пятай.Арабей.У райком Даніла прыйшоў прыблізна а палове другой гадзіны дня.Кавалёў.
3. Асобная частка жылога памяшкання. [Нявестка] паклікала нас у другую палову дома і гэтым спыніла нашу гутарку.В. Вольскі.
пало́ва2, ‑ы, ж.
Рэшткі, якія застаюцца пры абмалоце збожжа і ачыстцы зерня; мякіна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папала́м, прысл.
1. На дзве прыблізна роўныя часткі, напалавіну. З трэскам рвануліся дзверы, раскалоліся папалам, і адна палавіна іх упала.Чорны.Адразу ўдарыла некалькі аўтаматаў. Мужчына зваліўся, перасечаны папалам, трох чалавек раніла.Ставер.// Пароўну, у аднолькавая колькасці. Больш га год Паліводскі.. дзяліў з .. [Нявадам] папалам усё, што сам меў.Чорны.Даўно з братамі хлеб і соль мы дзелім, І вось вада — таксама папалам.Пысін.
2. На роўных долях з кім‑н. Зняць пакой папалам.
3. Напалам, у сумесі з чым‑н. Хлеба ледзь да каляд хапала, і то папалам з мякінай.Чарнышэвіч.
•••
З горам (грахом) папалам — з вялікай цяжкасцю, ледзь-ледзь, так-сяк. Вучыцца [Алег] не хацеў, з горам папалам дабіў сем класаў.Радкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́ршы1 — парадкавы лічэбнік да адзін, ’першапачатковы’, ’самы важны, галоўны, вядучы’ (Нас., Мік., Мядзв., Шат., ТСБМ). З польск.pierwszy (Мядзв., Іліч–Світыч, Этимология–1963, 81), якое з першаснага польск.pierwy < прасл.pьrvь(jь); суфікс ‑sz‑ у польскім слове пад уплывам польск.mniejszy ’меншы’, większy ’большы’, dzisiejszy ’сённяшні’ (Брукнер, 410); паводле Банькоўскага (2, 561), са скарочанага najpierwszy. Сюды ж: пе́ршыя пе́ўні ’час прыблізна каля 24 гадзін ночы’ (Мядзв.) і вытворныя першыня́, першына́ (Яруш.; ТСБМ; міёр., Нар. словатв.), першатво́р, першапі́с ’арыгінал рукапісу’ (Др.-Падб.), пе́ршанства ’верх, першынство’ (Нас.), перша́к ’першы гатунак’ (Бяльк.), першацёлка ’карова першым целем’ (навагр., Нар. словатв.; шчуч., З нар. сл.), першына́ ’трава першага ўкосу’ (слонім., Сл. рэг. лекс.).
Пе́ршы2 ’як раней’ (Нас.) — прыслоўе ў форме Тв. скл. наз. з суф. ‑ы, (як у стараж.-рус.пакы ’зноўку’ (XII ст.) ці малы ’мала’ (Лаўрэнцьеўскі летапіс 1327 г.) ад прыметніка пе́ршы1 (гл.). Сюды ж і першы‑на́‑першы ’спачатку’ (Касп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
nearly[ˈnɪəli]adv.
1. ама́ль, каля́, прыблі́зна;
It’s nearly five o’clock. Зараз амаль пяць гадзін.
2. ледзь не, чуць не;
He nearly drowned. Ён ледзь не ўтапіўся;
nearly blind напаўсляпы́, паўсляпы́
♦
not nearly далёка не, зусі́м не, ні ў я́кім ра́зе;
not nearly enough зусі́м недастатко́ва; зна́чна менш, чым трэ́ба;
pretty nearly ама́ль (што), ледзь(ве); ледзь не, чуць не
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Во́лміна, волмішча ’прытэрасная частка поймы, некалі і зарослыя старыя рэчышчы, якія акружаны вярбой, вольхай і парэчкамі’ (Жучк.); ’катлавіна, мокрая ўпадзіна з травой’ (Яшк.). Ст.-рус.волмина ўпамінаецца адзін раз у грамаце Варлаама Хутынскаму манастыру (1192 г.); значэнне не зусім яснае. Прыблізна — нейкае ўгоддзе на востраве на р. Волхаў. Бясспрэчна, гэтыя тэрміны звязаны з гідронімам Волма (Кіпарскі, ВЯ, 1956, № 5, 133), які з’яўляецца роднасным ст.-інд.ūrmìs ’хваля’, авест.varəmi‑ ж. р. ’тс’, ст.-в.-ням.walm ’жар’, ст.-англ.wielm ’кіпенне, хваля, цячэнне’; параўн. ст.-польск.welm ’fluctus’ (Фасмер, 1, 339; Развадоўскі, PS, 6, 48 і наст.). Старую этымалогію Міклашыча, паводле якой ст.-рус.волмина супастаўляецца з лац.ulmus ’від вязу, ільма’ (г. зн. яно абазначала нейкае дрэва, падобнае да вязу), адкуль слав.*vъlm‑, падтрымліваюць Ляпуноў і Філін (Філін, Труды Отдела др.-рус. лит., 14, 1958, 590 і наст.). Апошні адносіць сюды рус.наўг.волмяг ’зараснікі вербняку’ і назву грыба ’Agaricus torminosus’ волмяжник, волмяк. Параўн. валмо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
gégen
prp (a)
1) су́праць, супро́ць; насу́перак
Kampf ~ Kránkheiten — барацьба́ з хваро́бамі
~ éigenen Wíllen — насу́перак [про́ціў] сваёй во́лі
2) да, на, у напра́мку на
~ Nórden — (у напра́мку) на по́ўнач
3) у параўна́нні (з кім-н., з чым-н.)
4) за, узаме́н, заме́ст
~ Entgélt — за ўзнагаро́ду
5) каля́ (пра час, колькасць чаго-н.); прыблі́зна
es ist ~ Mítternacht — цяпе́р прыблі́зна по́ўнач
6) у адно́сінах да (чаго-н., каго-н.), пе́рад (чым-н., кім-н.)
~ die Kínder gerécht sein — быць справядлі́вым да [у адно́сінах да] дзяце́й
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)