ураліт, ‑у, М ‑ліце, м.

1. Мінерал валакністай будовы; разнавіднасць рагавой падманкі.

2. Спецыяльная сумесь, якая ўжываецца для вырабу вогнеўстойлівага кардону, электраізалятараў і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гагарыніт, ‑у, М ‑ніце, м.

Бясколерны або ружова-жоўты мінерал, адкрыты ў 1961 г. у Казахстане і Тувінскай АССР, названы ў гонар Ю. А. Гагарына.

[Ад уласн. імя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаўзнаўляцца, ‑яецца; незак.

Мець уласцівасць узнаўляцца, стварацца нанава. Як мінерал, вада мае адну цудоўную якасць, якая вылучае яе сярод іншых, — здольнасць самаачышчацца і самаўзнаўляцца. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тытаніт, ‑у, М ‑ніце, м.

Мінерал бурага, жоўтага ці зеленаватага колеру, які сустракаецца ў выглядзе дробных зярнят ці крышталяў і выкарыстоўваецца для атрымання тытану 2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

малахіт, ‑у, М ‑хіце, м.

Мінерал ярка-зялёнага або блакітна-зялёнага колеру, які выкарыстоўваецца для ювелірных і дэкаратыўна-мастацкіх вырабаў або як сыравіна для выплаўкі медзі.

[Ад грэч. malàchē — мальва.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пра́зем ’мінерал, разнавіднасць кварцу светла-зялёнай афарбоўкі’ (ТСБМ). Праз рус. пра́зем ’тс’ (параўн. Крукоўкі, Уплыў, 87) з ням. Prasem ’тс’; крыніцай з’яўляецца лац. prasinus ад грэч. πράσινος ’светла-зялёны, фарбы цыбулі’ (Мацэнаўэр, LF, 14, 81; Фасмер, 3, 353).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Су́рык ’мінерал, у склад якога ўваходзіць свінец’, ’мінеральная фарба чырвона-карычневага колеру’ (ТСБМ). Паводле Булыкі (Лекс. запазыч., 95), магчыма, праз рус. су́рик з грэч. συριχόν ’сірыйскі фарбавальнік’, фіксуецца з 1679 г. Аб рус. слове гл. Фасмер, 3, 806.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

свінец назоўнік | мужчынскі род

Мяккі, вельмі цяжкі метал сінявата-шэрага колеру.

  • Сустрэць ворага свінцом (пераноснае значэнне: ружэйным агнём, кулямі).
  • Як свінцом налітая (налітыя) (пераноснае значэнне: вельмі натруджаная ад стомы, хваробы і пад. — аб адчуванні цяжару ў руках, нагах і пад.).

|| прыметнік: свінцовы.

  • С. блішчак (мінерал).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

барыт, ‑ту, М ‑це, м.

Мінерал белага або шэрага колеру крышталічнай будовы, які выкарыстоўваецца для вырабу бяліл, эмалей, а таксама ў папяровай, гумавай вытворчасці і ў медыцыне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нефрыт 1, ‑у, М ‑рыце, м.

Спец. Запаленне нырак.

[Ад. грэч. nephros — нырка.]

нефрыт 2, ‑у, М ‑рыце, м.

Спец. Малочнабелы або зеленаваты мінерал, які ідзе на выраб упрыгожанняў і інш.

[Ад. грэч. nephros — нырка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)