недарэ́чны, -ая, -ае.

1. Сказаны, зроблены неўпапад, не да месца.

Н. жарт.

2. Неразумны, бяссэнсавы.

Недарэчныя прапановы.

3. Няўклюдны, няскладны (знешне).

4. Які не адпавядае сітуацыі, абставінам.

Недарэчная весялосць.

|| наз. недарэ́чнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыся́жны, -ая, -ае.

1. Які прыняў прысягу (уст.).

2. перан. Пастаянны, заўсёдны (разм., жарт.).

П. жартаўнік.

○

Суд прысяжных — суд з удзелам выбарных ад насельніцтва асоб, якія выносяць рашэнне аб вінаватасці або невінаватасці падсуднага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сысу́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Дзіцяня млекакормячай жывёліны, якое ссе маці.

2. Немаўля (разм., жарт.).

3. перан. Малады, нявопытны ў якой-н. справе чалавек.

|| памянш. сысуно́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

угару́ і уго́ру, прысл. (разм.).

Увышыню, уверх.

Шар падняўся ў.

Дубы ўзнімаюць у. свае цяжкія кроны.

◊

Ісці ўгару (разм.) —

1) атрымаць павышэнне па службе;

2) паспяхова развівацца.

Лапкі ўгору (разм., жарт.) — не супраціўляцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пол ​1, ‑у, м.

Сукупнасць уласцівасцей, якія характарызуюць мужчынскія і жаночыя арганізмы і супроцьпастаўляюцца адзін другому. Мужчынскі пол. Жаночы пол.

•••

Дужы пол (жарт.) — пра мужчын.

Прыгожы (слабы) пол (жарт.) — пра жанчын.

пол ​2, ‑а, м.

Палаткі, нары. Хата нагадвала даўнейшую курніцу: чорная земляная падлога, брудны і таксама чорны на ўсю хату пол, па якім ўпокат спала ўжо немалая Прахорава сям’я. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трывія́льны, ‑ая, ‑ае.

Пазбаўлены свежасці і арыгінальнасці; звычайны. Трывіяльны жарт. Трывіяльная п’еса. □ Змітракова радасць .. патанае ў трывіяльных пакутах раздвоенага кахання. Юрэвіч. // Пошлы, вульгарны. Трывіяльны флірт.

[Фр. trivial.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канцыля́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

Аддзел установы, заняты справаводствам, а таксама памяшканне гэтага аддзела.

◊

Нябесная канцылярыя (разм., жарт.) — пра сілы, якія быццам бы кіруюць надвор’ем.

|| прым. канцыля́рскі, -ая, -ае.

К. работнік.

Канцылярскія справы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напла́каць, -пла́чу, -пла́чаш, -пла́ча; -пла́ч; зак.

1. што і чаго. Праліць нейкую колькасць слёз (разм.).

2. што. Плачучы, давесці да чырвані, прыпухласці (вочы).

◊

(Як) кот наплакаў (разм., жарт.) — пра вельмі малую колькасць чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падпусці́ць, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.

1. каго (што). Даць наблізіцца, падысці.

П. звера на адлегласць стрэлу.

2. што. Сказаць, скарыстаўшы зручны момант (разм.).

П. жарт. П. шпільку (перан.).

|| незак. падпуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ро́шчы: жарт. ро́шчый‑су́шчый ’існы, святы’ (мсцісл., Юрч. Вытв.). Не зусім ясна. Відаць, да расці, рошчы ’які вырас’ і існуе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)