1. Ірваць без разбору, псуючы і спусташаючы. Латашыць яблыкі. Латашыць суседскі гарох. □ Мы латашылі ўсё, што трапляла пад руку: бручку, моркву, цыбулю, часнок, памідоры.С. Александровіч.
2. Знішчаць, з’ядаючы і топчучы. Латошаць коні канюшыну.// Спусташаць. Рыгор з Паўлам накіраваліся ў лес. — Латошаць лес, як траву! — пашкадаваў Павал. — Што ж, лес сякуць — трэскі ля[ця]ць!Гартны.// Рабаваць. Латашыць чужыя клункі.
3.перан. Біць, лупцаваць. Як скоціцца .. [дзед], як пагоніцца за хлопцамі, як пачне латашыць кульбаю!Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цукро́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да цукру, з’яўляецца цукрам. Цукровая пудра.// Прыгатаваны з цукру або з цукрам. Цукровы сіроп. Цукровае пячэнне.// Які мае адносіны да вытворчасці цукру. Цукровая прамысловасць. Цукровы завод.
2. Які змяшчае ў сабе цукар; які выкарыстоўваецца для атрымання цукру. Цукровы гарох. Цукровая кукуруза.
3.перан. Які прыносіць асалоду, вельмі прыемны; залішне далікатны, саладжавы. — Эт, — кажа Лявоніха цукровым голасам, — жыву-гадуюся.Бядуля.
•••
Цукровая хваробагл. хвароба.
Цукровы дыябетгл. дыябет.
Цукровы трыснёггл. трыснёг.
Цукровыя буракігл. буракі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
vt выбіра́ць (гарох); выкалу́пваць (разынкі з пірага)
in der Náse ~ — калупа́ць у но́се
an jédem Wórte étwas zu ~ fínden* — чапля́цца да ко́жнага сло́ва
in Háaren ~ — капа́цца ў дро́бязях, быць дро́бязным
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
златашы́цьсов., разг.
1. оборва́ть (жадно, не разбирая, портя);
з. боб (гаро́х) — оборва́ть бобы́ (горо́х);
2. уничто́жить (пожирая, вытаптывая);
сві́нні ~шы́лі ўсё ў агаро́дзе — сви́ньи уничто́жили всё в огоро́де;
з. — прост. переби́ть, переколоти́ть;
з. гаршкі́ — переби́ть (переколоти́ть) горшки́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Arrogantia facit stultum
Ганарыстасць робіць дурным.
Высокомерие делает глупым.
бел. Горды выязджае на хуткім кані, а вяртаецца пешкі. Хто высока нос задзірае, той на лобе гуз набівае. На капейку мёду, а на рубель смуроду. Гаварыла свіння, што даўно каралём была б, але лыч не пускае. Не чванься, гарох, ‒ не лепш бабоў.
рус. Чванство ‒ не ум, а недоумие. Ум во смирении. Для чего нам ум, были б деньги да спесь. Гордым быть ‒ глупым слыть. Гордость ‒ глупости сосед. Спесь ‒ не ум.
фр. La pelle se moque de fourgon (Лопата насмехается над кочергой).
англ. Pride goes before a fall (Гордость предшествует падению).
нем. Dummheit und Stolz wachsen auf einem Holz (Глупость и гордость растут на одном дереве).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
АДНАГАДО́ВЫЯ РАСЛІ́НЫ, адналетнікі,
травяністыя расліны, жыццёвы цыкл якіх (ад насення да насення) заканчваецца на працягу аднаго года (найб. кароткі ён у эфемераў, часцей ахоплівае ад 2 да 5 месяцаў). Вядома больш за 100 тыс. відаў, пашыраных на ўсім зямным шары, з іх на Беларусі каля 270 відаў.
Аднагадовыя расліны падзяляюцца на яравыя і азімыя формы. Насенне яравых прарастае вясной або летам і да восені (ва ўмераных шыротах) пасля плоданашэння расліны адміраюць (яравая пшаніца, лён, авёс, ячмень, кукуруза, каноплі, гарох, проса, грэчка, рыс і інш.). Азімыя прарастаюць восенню, зімуюць, на наступны год цвітуць, пладаносяць і адміраюць (азімыя пшаніца і жыта, віка, рапс, васілёк, стрэлкі і інш.). Аднагадовыя расліны (асабліва эфемераў) значна больш у пустыннай зоне і найменш у тундравай.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Qui pro quo
Адзін замест другога/Гэты замест таго.
Один вместо другого/Этот вместо того.
бел. Гэты пра воз, а той пра коз. Хто ў боб, хто ў гарох. Хто ў лес, хто па дровы.
рус. Я говорю про Ивана, а ты про болвана. Я не о том пел, а ты не о том слушал. Ты ближе к делу, а он про козу белу. Кто про Фому, кто про Ерёму. Кто в лес, кто по дрова.
фр. L’un tire à hue et l’autre à d’a (Один тянет вкривь, другой вкось).
англ. I speak of cheese and you of chalk (Я говорю о сыре, а ты про мел).
нем. Der eine sagt hü, der andere hoff (Один говорит хю, другой хоф).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
*Вечаркі, вечарке́ (Сцяшк. МГ), зах.-палес.вычоркы́ ’вечарынка’ (Клім.), укр.паўн.вечіркы, вечу͡орки, вечурки, зах.вечорки ’тс’, рус.сіб.ве́черки, вечерки́ ’вечарынкі’, паўн.вечёрка ’вячоркі’; ’развітальны вечар у маладой, дзявочнік’, польск.wieczorek ’вечарынка’, vʼecurek, vʼecurka ’вечар, калі разам збяруцца і мыюць (бялізну), лушчаць (гарох), скубуць (воўну)’, славац.večierok ’вечар’; ’невялікая вячэрняя забава, урачыстасць з музыкай, танцамі’, балг.вече́рка ’вячоркі’. Відавочна, гэта старое ўтварэнне ад večer‑ і суф. ‑ъkъ, які надае слову адценне памяншальнасці: вячоркі, па сутнасці, адбываліся на працягу не цэлага зімовага вечара, а толькі яго часткі; параўн. тое ж і ў літ.vakarė̃lis ’вечарынка’ — vãkaras ’вечар’. Ужываецца лексема ў множным ліку, таму што вячоркі — шматразовая падзея. Гл. таксама вячоркі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сачаві́ца ’аднагадовая травяністая расліна сямейства матыльковых; старажытная зернебабовая культура’. Укр.сочеви́ця, рус.чечеви́ца, дыял.сочеви́ца, ст.-рус.сочевица, сочиво ’тс’, польск.soczewica, чэш.sočovicě, ст.-чэш.sočovicě, славац.šošovica, šošovica, серб.-харв.со̏чи̑во ’тс’. Паўн.-прасл.*sočevica. Звязана з сок (гл.), рус.сочиво ’сок, малако з сямян’, ст.-рус.сочиво. Параўн. в.-луж.soka ’сачавіца’, н.-луж.sok ’тс’ (Міклашыч, 313; Праабражэнскі, 2, 357; Фасмер, 3, 355). Інакш Махэк₂, 106, які разглядае славянскае слова як складанае: другая частка ‑vica роднаснае лац.vicia ’віка’, а першая ўзыходзіць да і.-е.kiko‑ (параўн. ст.-прус.keckers ’гарох’), якая на славянскай глебе падверглася розным зменам. Гл. Борысь, 566; Шустар-Шэўц, 2, 1332.