Жвяле́ць ’жвавець’ (мсцісл., Юрч.) і вытворныя жвяла, жвялей, жвяласць Лаўчутэ лічыць утворанымі на аснове літ. запаз. žvaléti ’бадрыцца’, žvalùs ’жвавы’ (Baltistica, VI, 2, 199). Літ. уздзеянне на бел. формы з ‑л‑ не выключана (гл. жвавы, дзе і форма жвалы), хаця форма жвалы (і ўкр.жвалий) ’жвавы’ можа тлумачыцца і як вынік варыянтнасці суфікса ‑ав‑/‑ал‑. Пры тлумачэнні мяккасці ‑в‑ трэба ўлічыць аналагічныя адносіны ў жвакаць — жвякаць, а таксама магчымасць уздзеяння антанімічнага вялы (жвавы — вялы — жвялы). Магчыма і зваротнае ўздзеянне бел. семантыкі на літ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
іне́ртны
(лац. iners, -rtis)
1) які знаходзіцца ў стане спакою або руху, не падвяргаючыся ўздзеянню якой-н. знешняй сілы (напр. і-ая маса);
2) перан.вялы, бяздзейны, безыніцыятыўны (напр. і. чалавек).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дру́злы, ‑ая, ‑ае.
1. Гнілы, трухлявы, рассыпчаты. Друзлы грыб. □ Ступіўшы на прагаліну,.. дзе друзлы камень асыпаецца крохкай жарствой, [мядзведзь] спыняе крок.Лынькоў.І крыгі яшчэ ішлі. Ужо апошнія — друзлыя, іржавыя.Ракітны.
2.Вялы, рыхлы, азызлы. Друзлае цела.// З рыхлым, азызлым целам. Ураднік — друзлы, з абвіслымі шчокамі, з слязлівымі вачамі ды з нейкай павольнасцю ў руках.Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляпа́йла ’манюка, той, хто нясе лухту’ (Шат.). Рус.валаг., перм.ля́пало ’пляткар’. Да ля́паць ’гаварыць абы-што’. (Аднак параўн. літ.lẽpas ’балбатун’, lẽpaila ’гультай, вялы чалавек’.) Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 93.
◎ Плу́шкі2 ’перамёрзлая ў зямлі бульбіна’ (дубр., Нар. словатв.). Няясна, магчыма, роднаснае чэш.plucha ’абалонка зерня’, далей д& плюхлы ’вялы’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wéichlich
a
1) мяккава́ты; вя́лы (аб пладах і г.д.)
2) мяккаце́лы, спе́шчаны, распе́шчаны
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
непатрэ́бшчына, ‑ы, ж.
Разм.
1. Тое, у чым няма патрэбы, неабходнасці. Нельга, каб пачатак у апавяданні быў вялы, доўгі, загрува[шч]аны ўсякай непатрэбшчынай.Скрыган.// Непатрэбныя рэчы, хлам. Стары хляўчук быў застаўлены каністрамі, вёдрамі, завалены рознай непатрэбшчынай.Ваданосаў.
2. Глупства, бязглуздзіца, лухта. Трэба было перапыніць Яўгена, не даць нагаварыць непатрэбшчыны.Савіцкі.[Арцём Іванавіч] ішоў, а ў галаву лезла ўсялякая непатрэбшчына.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляпе́за ’нязграбны, непаваротлівы чалавек’ (даўг., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ.lapė́ža ’някемлівы, павольны, мешкаваты чалавек’, lepeĩzeris ’павольны, вялы; разваліна, руіна-чалавек’. Грынавяцкене (там жа, 2, 720) прыводзіць літ. адпаведнік, семантычна тоесны, але які фармальна адрозніваецца (lepérza).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віславухі ’з абвіслымі вялікімі вушамі’ (БРС, КТС, Мядзв., Нас., Касп., Сцяшк.). Укр.вислоу́хий ’тс’, рус.вислоухий: алан. ’глухі’, перм., арханг., кастр., варон., паўдн.-сіб. ’вялы, павольны, някемлівы, нярупны, няўважлівы’. Усходнеславянскае. Да ві́слы (гл.) і ‑ву́хі (гл. вушы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
schlaff
1.
a
1) вя́лы, сла́бы
2) абві́слы
2.
adv сла́ба (нацягнуты і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)