карда́н

[іт. cardano, ад G. Cardano = прозвішча іт. матэматыка (1501—1576)]

1) прыстасаванне для захавання нязменным становішча якога-н. падвешанага цела пры хістанні апор;

2) механізм, які забяспечвае павароты двух валоў пад зменным вуглом (у аўтамабілях, трактарах і інш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ко́сць, -і, мн. ко́сці, касце́й, ж.

1. Асобная састаўная частка шкілета хрыбетных жывёл і чалавека.

Ключычная к.

2. мн. Астанкі цела нябожчыка.

3. зб. Іклы, біўні некаторых жывёл, якія выкарыстоўваюцца для дробных вырабаў.

Слановая к.

Упрыгожанні з косці.

4. мн. Кубікі або пласцінкі з рознага матэрыялу для гульні.

Гуляць у косці.

5. якая. Пра сацыяльнае паходжанне.

Панская к.

◊

Да касцей — вельмі моцна (прамокнуць, прамерзнуць і пад.).

Легчы касцьмі — загінуць.

Скура ды косці — пра вельмі худога чалавека.

|| памянш. ко́стачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1, 2, 4 і 5 знач.).

◊

Перамываць костачкі каму — абгаворваць, пляткарыць.

Разабраць па костачках — вельмі падрабязна.

|| прым. касцявы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.), ко́сны, -ая, -ае (да 1 знач.) і касцяны́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).

Касцявая тканка.

Косныя хваробы.

Касцяны гузік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

разгарну́ць, -гарну́, -го́рнеш, -го́рне; -гарні́; -го́рнуты; зак., што.

1. Раскрыць што-н. згорнутае, загорнутае, складзенае.

Р. сцяг.

Р. пакунак.

Р. газету.

2. Расхінуць, рассунуць.

Разгарнулі хлопцы прысак і дасталі печаную бульбу.

3. Выпрастаць, расправіць.

Р. свае плечы.

4. Раскрыць, распусціць.

Разгарнула пялёсткі шыпшына.

5. перан. Падрабязна выкласці, выказаць, апісаць.

Р. тэму сачынення.

6. перан. Даць магчымасць сілам, здольнасцям поўна і свабодна развіцца.

Р. талент.

7. перан. Павялічыць аб’ём, паглыбіць змест, зрабіць буйнейшым па жанры.

Байку пісьменнік паспрабаваў р. у вялікую аповесць.

8. Зрабіць, арганізаваць што-н. у шырокіх маштабах.

Р. спаборніцтва.

9. Падрыхтаваць да дзеяння, функцыянавання.

Р. выстаўку.

10. Размясціць у шырыню па лініі фронту, прыняць баявы парадак (спец.).

11. Начарціць на плоскасці паверхню геаметрычнага цела (спец.).

Р. мнагаграннік.

|| незак. разго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разго́ртванне, -я, н.

Р. сюжэта рамана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ча́стка ж

1. (ад цэлага) Teil m -s, -e; Stück n -(e)s, -e; Ánteil m (доля);

2. муз, літ Satz m -(e)s, Sätze;

бо́льшая ча́стка der größte Teil, Gróßteil m;

трэ́цяя ча́стка der drítte Teil, Dríttel n -s, -;

ча́стка це́ла Körperteil m;

запасны́я ча́сткі Ersátzteile pl;

3. (аддзел установы) Abtéilung f -, -en;

гаспада́рчая ча́стка Verwáltung f -, -en;

вучэ́бная ча́стка Stúdi¦enabteilung f (у ВНУ)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

build

[bɪld]

1.

v., built, v.t.

1) будава́ць

2) разбудо́ўваць, разьвіва́ць

3) Figur. грунтава́ць, абгрунто́ўваць

to build a case on facts — абгрунтава́ць на фа́ктах

2.

v.i.

1) будава́цца; віць, рабі́ць гняздо́

2) грунтава́цца

3.

n.

1) будо́ва f.; фо́рма f.; канстру́кцыя f. (карабля́, аўтамашы́ны)

2) склад це́ла, структу́ра, будо́ва f. (чалаве́ка, жывёлы)

•

- build in

- build into

- build on

- build up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

raw

[rɔ]

1.

adj.

1) сыры́, нява́раны

2) неабро́блены, неапрацава́ны

raw materials — сыраві́на f.

raw hides — нявы́рабленыя ску́ры

3) недасьве́дчаны; ненаву́чаны

a raw recruit — ненаву́чаны навабра́нец

4) зо́лкі, сыры́, прані́зьлівы

raw weather — зо́лкае надво́р’е

5) нецывілізава́ны; брута́льны

6) балю́чы, адчува́льны

raw feelings — нехава́ныя пачу́цьці

raw wound — адкры́тая ра́на

2.

n.

1) го́лае це́ла

2) ра́нка на це́ле

•

- in the raw

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

абля́цыя

(п.-лац. ablatio = адыманне)

1) змяншэнне масы ледніка або снежнага покрыва ў выніку раставання ці выпарэння;

2) вынас масы з паверхні цвёрдага цела патокам гарачых газаў, напр. пры руху на вялікай хуткасці ракет і касмічных апаратаў праз зямную атмасферу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

апліка́цыя

(лац. applicatio = прыкладванне, наклейванне)

1) спосаб стварэння малюнка, мастацкага ўзору, арнаменту шляхам наклейвання кавалачкаў рознакаляровай матэрыі, паперы і інш.;

2) узор, малюнак, арнамент, створаны такім чынам;

3) мед. накладванне на абмежаваны ўчастак паверхні цела лячэбнай гразі, парафіну і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Fléisch

n -(e)s

1) мя́са

2) мя́каць (пладоў)

3) плоць, це́ла

ins ~ schíeßen* — налі- ва́цца (сокам)

fáules ~ trágen* — жарт. біць бі́бікі

◊ álles ~ auf Érden — усё жыво́е на зямлі́

Ménschen von ~ und Blut — жывы́я лю́дзі

~ vom ~ — плоць ад пло́ці

sich (D) ins éigene ~ béißen* — нашко́дзіць само́му сабе́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

пабі́ць, ‑б’ю, ‑б’еш, ‑б’е; ‑б’ём, ‑б’яце; заг. пабі; зак., каго-што.

1. Разбіць на кавалкі, часткі. Пабіць талерку. // Разбіць усё, многае. Пабіць пасуду.

2. Забіць, перабіць усіх, многіх. [Дзед:] — Я табе пакажу, як бэсціць героя турэцкай вайны, старога мікалаеўскага ваяку, які, можна сказаць, вось гэтай слаўнай рукой сотні ворагаў пабіў — батальёны турак палажыў... Лынькоў. // Знішчыць, пашкодзіць пасевы, расліны градам, марозам. Град пабіў жыта. Рунь пабілі марозы.

3. Перамагчы ворага. [Алена:] — У сяле гавораць, што пад Ганусамі паўстанцы-сяляне ўшчэнт пабілі палякаў. Колас. // Перамагчы ў спаборніцтве, спрэчцы, дыспуце і пад.

4. Нанесці пабоі; збіць. На сэрцы [у Маі] цяжка, нават балела цела, нібы яе пабілі. Дуброўскі. // Пашкодзіць ударам (якую‑н. частку цела). Пабіць бок. □ Афіцэр, які зваліўся з лесак, моцна пабіў сабе спіну аб сасновы корч. Колас.

5. Сапсаваць, пашкодзіць (пра воспу, моль і пад.). Моль пабіла паліто. Воспа пабіла твар.

6. Разм. Раздзяліць, падзяліць на якія‑н. часткі. Пабіць поле на агароды. Пабіць кругляк на клёпкі.

7. З’явіцца, узнікнуць; усыпаць. Кусцістыя бровы генерала пабіла сівізна. Алешка. // безас. Пакрыцца плямамі. У яго [Светазара] ажно твар на плямы пабіла. Ракітны.

8. У картачнай гульні — пакрыць карту партнёра старшай картай. — А твайго валеціка я паб’ю сваёю дамачкай, — весела сказаў Глеб. Васілёнак.

•••

Пабіць рэкорд — устанавіць новы рэкорд, новыя нормы. Вось хвілінай раней перадавалі, што ўкраінскія сталявары пабілі сусветны рэкорд па выплаўцы сталі. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)