Пароша ’снег, які толькі што выпаў’ (ТСБМ, Булг., Сл. ПЗБ, Шат., Касп.), поро́ша ’тс’ (ТС), паро́шка ’пароша; дождж, дробны, як раса’ (Нас.). Рус., укр.поро́ша ’тс’. Ад порах (гл.) з прасл. суф. ‑ja (параўн. SP, 1, 82).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Та́кмань, та́кман ’цяпер, нядаўна’ (пруж., Сл. Брэс.), такма́нь ’толькі што’ тэрытарыяльна проціпастаўленае якма́нь ’тс’ (Бос.). Параўн. серб.та̀кмен ’з якім можна параўноўваць; аднолькавы, роўны’, ст.-слав.тъкъмьнь ’роўны, аднолькавы’. Прыслоўе ад токма (гл.) з часціцай -нь, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наміна́льны
(лац. nominalis = імянны)
1) выражаны грашовай вартасцю, якая ўказана на чым-н. (напр. н-ая цана тавару);
2) які толькі называецца, але не выконвае сваіх функцый (напр. н. кіраўнік).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
nicht
1.
prtc
1) не
~ groß — невялі́кі
ist das ~ gerécht? — ці гэ́та не справядлі́ва?
~ wahr? — ці не пра́ўда?
~ mehr als… — не больш чым…
gar ~ — зусі́м не
~ éinmal… — на́ват не…
das ist ~ óhne! — гэ́та не без таго́ [не без ціка́ўнасці]!
was er da nur ~ álles geséhen hat! — чаго́ ён там то́лькі не (па)ба́чыў!
was ~ noch! — то́лькі б не так!
2) не (з узмацняльным значэннем)
was er ~ álles weiß! — чаго́ ён то́лькі не ве́дае!
was du ~ sagst! — што ты ка́жаш!
warúm ~? — чаму́ ж не?
~ doch! — дык не!
3) ні
~ im geríngsten — у ніцкім ра́зе
2.
:
cj
~ nur…, sóndern auch… — не то́лькі…, але́ [а] i…
~… noch — ні… ні…
~ héute noch mórgen — ні сёння, ні за́ўтра
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
sole
I[soʊl]1.
adj.
1) адзі́н, адзі́ны
the sole heir — адзі́ны спадкае́мца
2) то́лькі
We three were the sole survivors — Мы то́лькі трох засталі́ся жывы́я
3) вылу́чны, не для ўсі́х
the sole right of use — вылу́чнае пра́ва на карыста́ньне
4) адзіно́чны
a sole undertaking — адзіно́чнае пачына́ньне
II[soʊl]1.
n.
1) падэ́шва f. (нагі́)
2) падэ́шва чараві́ка, бо́та; падно́сак -ка m., стапа́f.
3) Tech. дно n., асно́ва f.
2.
v.t.
падбіва́ць падэ́швы
III[soʊl]
n.
ка́мбала f. (ры́ба)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
new
[nu:]1.
adj.
1) но́вы
2) малады́; сьве́жы
new potatoes — малада́я бу́льба
3) і́ншы, ня той што ране́й
He is a new man now — Ён цяпе́р і́ншы чалаве́к
4) незнаёмы; нязвы́чны, нязвы́клы
a new country to me — незнаёмая мне краіна
new to the work — яшчэ́ не прызвыча́ены да пра́цы
5) но́вы, суча́сны, апо́шні
new dances — но́выя та́нцы
6) дале́йшы, дадатко́вы
new information — дале́йшая інфарма́цыя
2.
adv.
но́ва; няда́ўна, то́лькі што
new-mown hay — то́лькі што ско́шанае се́на
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВАЛЮ́ТНАЯ МАНАПО́ЛІЯ,
валютнае права дзяржавы на валютныя аперацыі і ўсю валюту, якая паступае ў краіну. Існавала ў СССР і інш. краінах сацыяліст. арыентацыі, была непарыўна звязана з манаполіяй знешняга гандлю. З фарміраваннем рыначнай эканомікі ў гэтых краінах, у т. л. на Беларусі, валютная манаполія ліквідавана, дзейнічаюць тольківалютныя абмежаванні як частка валютнай палітыкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЎКСАТРО́ФЫ
[ад грэч. auxō вырошчваю, павялічваю + ...троф(ы)],
арганізмы (часцей мікраарганізмы), якія ў выніку мутацыі страцілі здольнасць сінтэзаваць адно з рэчываў, неабходных для іх росту (амінакіслату, вітамін, азоцістую аснову і інш.). Могуць жыць толькі на тым пажыўным асяроддзі, куды гэтае рэчыва прыўнесена. Аўксатрофы шырока выкарыстоўваюць у генет. і іншых біял. даследаваннях. Гл. таксама Прататрофы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЦЫДАФО́БНЫЯ АРГАНІ́ЗМЫ
(ад лац. acidus кіслы + грэч. phobos страх),
арганізмы, якія развіваюцца толькі ў нейтральным і шчолачным асяроддзях. Да іх належаць, напрыклад, урабактэрыі, якія разбураюць мачавіну (добра растуць у шчолачным асяроддзі пры pH 8—9 і зусім не развіваюцца ў асяроддзі з pH ніжэй за 6), і вышэйшыя расліны — буракі, люцэрна, фасоля і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЯРЧЭ́ННЕ ў матэматыцы, асобны выпадак руху, пры якім нерухомым застаецца не менш як адзін пункт прасторы. Пры вярчэнні на плоскасці нерухомы толькі 1 пункт (цэнтр вярчэння), у прасторы — 1 прамая (вось вярчэння). Адрозны ад зруху і люстранага адбіцця рух у прасторы атрымліваецца шляхам вярчэння вакол некаторай восі і зруху ўздоўж гэтай жа восі (вінтавы рух).