шугану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

1. Аднакр. да шугаць.

2. Разм. Рынуцца куды‑н. Вучні шуганулі ад вокнаў, ад дзвярэй за парты. Шамякін. Статак шугануў на суседскі агарод. С. Александровіч. Пальцы рук .. [Гушкі] сціснуліся, скурчыліся; ён шугануў да воза, роўны, высокі. Чорны. // Прагучаць бурна, імкліва. З падворка шугануў на паляну меладычны перазвон званочкаў. Пестрак.

3. Разм. Зваліцца ўніз, шухнуць. Раптам Петрык — вось бяда! — Ледзь не з вершаліны, Закрычаўшы нема: — А-а-а-а!.. — Шугануў з яліны. Гілевіч. Скакаць з таварнага вагона Ніне было высока, але яна адчайна шуганула ўніз. Арабей.

4. Разм. Паліцца, пасыпацца адкуль‑н. [Алег] хацеў крыкнуць, пазваць бацьку, але не паспеў: цераз барты шуганула вада. Гамолка. На спіну шуганула зямля з травою і карэннямі зарасніку. Кулакоўскі.

5. Разм. Прагнаць каго‑н. адкуль‑н. [Іван Іванавіч:] — Дачакаліся, калі шуганулі з нашай зямлі навалач, збераглі яе [Канстытуцыю], як і зямлю, нашым потам, галубкі мае, палітую... Даніленка.

6. Зрабіць што‑н. у вельмі хуткім тэмпе. Трыста падвод з навакольных вёсак выехала ў лес па дрэва для народнага дома. Так шуганулі, што за тыдзень быў гатовы зруб, а за другі тыдзень і ўвесь дом. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

find

[faɪnd]

1.

v., found, finding

1) знахо́дзіць; адшу́кваць

2) выяўля́ць; ба́чыць; лічы́ць; адчува́ць; заўважа́ць

We found that he could not swim — Мы паба́чылі, што ён ня ўме́е пла́ваць

We find the prices high — Мы ўважа́ем, што цэ́ны высо́кія

He found that he was growing sleepy — Ён адчу́ў, што засына́е

3) дахо́дзіць; трапля́ць

Water finds its level — Вада́ дайшла́ да свайго́ ўзро́ўню

4) Law прызнава́ць; устанаўля́ць (віну́)

2.

n.

1) адкрыцьцё n.

2) вялі́кая ва́ртасная зна́хадка

find oneself —

а) знайсьці сябе́ (свае́ здо́льнасьці, схі́льнасьці)

б) апыну́цца; знайсьці́ся; тра́піць

He found himself in a dilemma — Ён апыну́ўся пе́рад дыле́май

find out — даве́двацца; пазнава́ць; адкрыва́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

solid

[ˈsɑ:ləd]

1.

adj.

1) цьвярды́, цьвёрды

Water becomes solid when it freezes — Вада́ пры замярза́ньні цьвярдзе́е

2) мо́цны, трыва́лы

a man of solid build — чалаве́к салі́днай будо́вы

3) суцэ́льны

The cloth is a solid blue — Ткані́на аднаго́ сі́няга ко́леру

4) пава́жны, грунто́ўны (пра вывуча́ньне, дасьле́даваньне)

5) усто́йлівы, пава́жны, салі́дны

a solid citizen — пава́жны грамадзяні́н

6) фіна́нсава мо́цны (пра прадпрые́мства)

7) цэ́лы

I waited three solid hours — Я чака́ў цэ́лыя тры гадзі́ны

8) Math. трохвыме́рны

9) Sl. до́бры, даскана́лы; першакля́сны

2.

adv.

аднагало́сна

to vote solid — галасава́ць аднагало́сна

3.

n.

1) цьвёрдае це́ла

2) Math. геамэтры́чнае це́ла

•

- solid ground

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

want

[wɑ:nt]

1.

v.t.

1) хаце́ць; жада́ць

He wants to become an engineer — Ён хо́ча быць інжынэ́рам

He wants a new car — Ён хо́ча мець но́вую машы́ну

2) патрабава́ць

Plants want water — Расьлі́нам патрэ́бная вада́

Apartment wanted — Патрэ́бная кватэ́ра

2.

n.

1) жада́ньне n.; патрэ́ба f.

My wants are few — Мае́ патрэ́бы невялі́кія

2) недахо́п -у m., няста́ча f.

from want of — дзе́ля няста́чы чаго́

3) няста́ча, гале́ча f.

The old soldier is now in want — Стары́ жаўне́р цяпе́р жыве́ ў гале́чы

to want to informal — паві́нен

You want to eat a balanced diet — Вы паві́нны харчава́цца памярко́ўна

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

сысці́, сыду́, сы́дзеш, сы́дзе; сышо́ў, -шла́, -ло́; сыдзі́; зак.

1. з чаго. Ідучы, пакінуць сваё месца, спусціцца.

С. з ганка. С. з лесвіцы.

2. з чаго. Адысці з месца, пакінуць месца, пераходзячы на іншае.

С. з дарогі на тратуар.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), з чаго. Выйсці з вытворчасці, быць вырабленым.

З канвеера сышоў тысячны трактар.

4. Пайсці куды-н.; пакінуць месца жыхарства, работы.

С. ў краму.

С. з дому.

С. на заработкі.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), з каго-чаго. Знікнуць з паверхні чаго-н.

З твару сышлі болькі.

Снег сышоў з узгоркаў.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Перастаць ставіцца ў тэатры, дэманстравацца ў кіно.

Спектакль сышоў са сцэны тэатра.

7. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Закончыцца, скончыцца, прайсці.

Сышлі тыя цяжкія часы.

Тэрмін прыёму заявак сышоў.

8. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра справу, здарэнне і пад.: закончыцца, завяршыцца добра, шчасліва (разм.).

У сямейным жыцці ўсё сышло добра.

9. за каго-што. Быць прынятым, прызнаным за каго-, што-н.

С. за сястру.

10. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра газ, пару, ваду і пад.: выйсці, выліцца, выцечы.

Мутная вада сышла з крана.

Дым сышоў з пакоя.

◊

Сысці з рук — прайсці беспакарана, без непрыемнасцей.

Сысці ў магілу (высок.) — памерці.

|| незак. схо́дзіць і сыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. сход, -у, М -дзе, м. (да 1—3 і 5 знач.) і сыхо́джанне, -я, н. (да 1—4, 10 і 11 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

réichen

1. vt падава́ць, праця́гваць;

die Hand zum Gruß ~ віта́цца з кім-н. за руку́

◊ er kann ihm nicht das Wásser ~ перан. ≅ ён і падно́ска яго́ не ва́рты

2. vi

1) быць дастатко́вым, хапа́ць, става́ць;

séine Kraft reicht aus яму́ хапа́е сі́лы;

das Brot muss ~ хле́ба паві́нна хапі́ць

2) распасціра́цца, дастава́ць;

das Wásser reicht ihm bis an den Hals вада́ дасяга́е яму́ пад го́рла;

so weit der Hímmel reicht да са́мага гарызо́нта

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Акно́ 1 (БРС, Касп.), вакно (Нас.), акно ’акно, вока’ (Дабр.), ст.-рус. окъно, рус. окно, укр. вікно, польск. okno, чэш. okno, славац. okno, в.-луж. wokno, н.-луж. hokno, серб.-харв. о̀кно (RHSJ, 8, 821), макед. окно. Хутчэй за ўсё прасл. okno — архаічны прыметнік на ‑no, утвораны ад назоўніка око. Гл. Мерынгер, IF, 16, 125–126, які прыводзіць іншыя індаеўрапейскія прыклады ўтварэння назвы акна ад назвы вока. Фактычна, калі выключыць няўстойлівыя метафары, толькі ў германскіх і славянскіх мовах акно называлася словам, вытворным ад вока (Бак., 469–470). Магчыма, прасл. okno ўзнікла як калька з гоц. augadaúrō (= ’вочныя дзверы’). Прасл. *okna dvьrь з наступным спрашчэннем і вызначэннем родавага паказчыка па зыходнаму назоўніку.

Акно́ 2 ’глыбокае месца ў балотных крыніцах, азёрах’ (КЭС), окна сольныя салёныя азёры’ (Гарб.), вокнішча ’небяспечнае месца ў возеры ці рацэ, што зацягвае ў глыбіню’ (Нас.). Рус. арх. окно ’глыбокае месца ў возеры’, укр. вікно, серб.-харв. о̀кно ’месца на багнах, якое не зарастае і не замярзае’. Усе гэтыя словы звязаны з прасл. oko ’глыбокае месца ў вадзе’ (гл. Безлай, SR, 5–8, 140–141; Ісачанка, Зб. Младэнаву, 313). Параўн. славац. morské oko, серб.-харв. о̏ко ’глыбокае месца ў вадзе’ і літ. ãkis, akatė̃ ’возера, палонка’. Гэта яшчэ балта-славянскае слова Махэк₂ (411–412) звязвае з лац. aqua ’вада’ і іншымі роднаснымі індаеўрапейскімі лексемамі. Не менш верагоднай застаецца сувязь з прасл. oko ’вока’. Параўн. арм. akn дзірка’, ст.-грэч. ὀπή ’адтуліна’ (Покарны, 775–777).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Малако, молоко́, мылако ’белая пажыўная вадкасць, якая выдзяляецца груднымі залозамі жанчын і самак млекакормячых для выкармлівання дзяцей’, ’семявая вадкасць рыб’, ’семявыя залозы рыб’, ’белаваты сок некаторых раслін (напр., канапель)’, ’вадкасць з некаторых пладоў’ (ТСБМ, Бес., Крыв., Вешт., Бяльк., Яруш., Сл. ПЗБ; полац., Нар. сл.), карм. ’корм для пчол’ (Мат. Гом.), глыб., слаўг. малачко, мылачко ’падкормка для лічынак пчол’ (З нар. сл.). Укр. молоко́, рус. молоко́, моло́ки, польск. mleko, каш. mlóu̯ko, н.- і в.-луж. mloko, чэш. mléko, славац. mlieko, славен. mlẹ́ko, серб.-харв. мле́ко, mlijȅko, макед. млеко, балг. мляко, ст.-слав. млѣко. Прасл. melko і molko (паводле ўсх.-слав. дадзеных). Лексічнае пранікненне прагерм. meluk‑, якое да і.-е. *melg̑‑ (гоцк. miluks) у прасл. мову (Міклашыч, 187; Уленбек, AfslPh, 15, 489; Хірт, РВВ, 23, 341; Лёвэ, KZ, 39, 316; Сэмерэньі, KZ, 75, 180; Мартынаў, Лекс. взаим., 73–74), супраць чаго Брукнер (KZ, 45, 104), Эндзелін (KZ, 44, 66), Бернекер (2, 33) і інш., супастаўляючы прасл. melko з літ. mal̃kas ’глыток’, лат. màlks, màlka ’піццё залпам’ (і.-е. *melk‑ ’мокры, вільготны’), і ў якасці семантычнай паралелі прыводзяць літ. píenas, ст.-інд. páyas ’сок, вада’, слав. piti ’піць’. Абаеў (Этимология–84, 14) мяркуе, што «чыста» слав. форма melzivo атрымала герм. воблік шляхам перакрыжаванай ізаглосы. Аб магчымым запазычанні прасл. melko з прагерм. meluk‑ гл. Трубачоў, Дополн., 2, 646. Гл. яшчэ Скок, 2, 442–443; Бязлай, 2, 188–189. Сюды ж молоко́ вужо́вэ, бу́слово молоко ’малачай кіпарысавы, Euphorbia cyparissias L.’ (Бейл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Стаў 1 ‘прыстасаванне для ўмацавання, замацавання чаго-небудзь’ (ТСБМ, Нік. Очерки), ‘лёгкі варстат на чатырох сошках’: стаў просты, а верстаць така вусока (ТС, Серб. Вічын), стаў, ставы́ ‘кросны’ (Касп., Бяльк., Уладз., Мат. Гом., ТС), став, ставы́ ‘тс’ (Сл. Брэс.), ставы́ ‘тс’ (петрык., Шатал.; смарг., чэрв., віл., Сл. ПЗБ; ЛА, 4; круп., Нар. сл.), ста́вы ‘стойкі ткацкага стана’ (Байк. і Некр., Шат., Бяльк.), ста́ўчык (ставчикъ) ‘ямка для ўстаўкі верацяна’ (Шымк. Собр.). Укр. дыял. ставки́ ‘ніжнія гарызантальныя планкі красён’, рус. дыял. став ‘кросны’, чэш. stav ‘кросны’. Праслав. дыял. *stavъ з’яўляецца аддзеяслоўным вытворным ад асновы прасл. *staviti ‘ставіць’; гл. спецыяльна Трубачоў (Ремесл. терм., 124), які адзначае, што дэрываты ад кораня *sta‑ (гл. стаяць) у значэнні ‘кросны’ сустракаюцца і ў іншых і.-е. мовах, таму няясна, наколькі гэта слова можна лічыць славянскай інавацыяй. Лат. (aužami) stāvi ‘кросны’ падобна на запазычанне з рускай або беларускай.

Стаў 2 ‘воз без колаў’ (івац., Сл. ПЗБ), ставо́к ‘тс’ (Маслен., ТС). Да стаў 1, ставіць (гл.).

Стаў 3 ‘сажалка, запруда’ (ТСБМ, Гарэц., Касп.; ашм., Стан.; Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), ‘невялікі прыродны вадаём’ (паўд.-зах., ЛА, 1; Пятк. 2), ‘сажалка на рэчцы’ (зах., ЛА, 1), ‘выкапаная сажалка’ (зах., ЛА, 1; Сцяшк.), ставо́к ‘сажалка; запруда’ (Касп.; ашм., Стан.), ст.-бел. ставъ ‘возера’ (Альтбаўэр). Укр. став, рус. став, польск., н.-луж. старое staw. Прасл. дыял. *stavъ ‘месца, дзе спынілася (стала) вада’, да ставіць, аддзеяслоўны назоўнік; гл. Фасмер, 3, 742; Борысь, 576; ЕСУМ, 5, 389.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

залі́ць I сов., в разн. знач. зали́ть; (всплеском влиться куда-л. — ещё) захлестну́ть, заплесну́ть;

рака́ ~ліла́ луг — река́ залила́ луг;

вада́ ~ліла́ ло́дку — вода́ залила́ (захлестну́ла, заплесну́ла) ло́дку;

з. чарні́лам кні́гу — зали́ть черни́лами кни́гу;

з. аго́нь — зали́ть ого́нь;

з. като́к — зали́ть като́к;

з. ма́сла ў мато́р — зали́ть ма́сло в мото́р;

со́нца ~ліло́ пако́й — со́лнце за́ли́ло ко́мнату;

чы́рвань ~ліла́ твар — румя́нец за́ли́л лицо́;

◊ з. во́чы — зали́ть глаза́;

з. го́ра — зали́ть го́ре;

з. за каўне́р (га́льштук) — зали́ть за га́лстук

залі́ць II несов., спец. золи́ть;

з. шку́ры — золи́ть ко́жи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)