наста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. чаго. Паставіць у значнай колькасці.

Н. стагоў сена.

Н. талерак на стол.

2. што. Накіраваць на каго-, што-н., у бок каго-, чаго-н.; нацэліць.

Н. пісталет на каго-н.

3. што. Выставіць наперад, выцягнуць.

Н. рукі.

4. што. Накіраваць на каго-, што-н. (позірк, вочы і пад.).

Н. вочы.

5. што. Падняць, зрабіць стаячым (каўнер).

Н. каўнер.

6. чаго. Пабоямі нарабіць (сінякоў, гузакоў; разм.).

7. што. Паставіць грэцца (пра самавар).

Н. самавар.

Наставіць на розум — даць разумную параду, навучыць чаму-н. добраму.

|| незак. настаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падысці́, падыду́, пады́дзеш, пады́дзе; падышо́ў, -шла́, -ло́; падыдзі́; зак.

1. Ідучы, наблізіцца.

П. да дзвярэй.

Дарога падышла да садоў (перан.).

2. Узяцца за чарговую справу.

П. да вывучэння дробаў.

3. перан. Паставіцца пэўным чынам да каго-, чаго-н., узяцца за што-н., маючы пэўны пункт гледжання.

Ён умее п. да чалавека.

Крытычна п. да меркаванняў аўтара.

4. Аказацца прыдатным, зручным, прымальным для каго-, чаго-н., адпавядаць каму-, чаму-н.

Гэты касцюм мне не падышоў.

Ён не падыдзе на такую работу.

|| незак. падыхо́дзіць, -о́джу, -о́дзіш, -о́дзіць.

|| наз. падыхо́д, -у, М -дзе (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыда́ць, -да́м, -дасі, -да́сць; -дадзім, -дасце́, -даду́ць; -да́ў, -дала́, -ло́; -да́й; -да́дзены; зак.

1. каго-што. Даць дадаткова.

П. у дапамогу брыгадзе пяць чалавек.

2. чаго. Узмацніць, павялічыць.

П. бадзёрасці.

3. што. Зрабіць якім-н. з выгляду, па характары (са словамі «выгляд», «форма», «аблічча» і інш.).

П. сур’ёзны выраз твару.

4. перан., што. Аднесціся да чаго-н. так або іначай, асэнсаваць (са словамі «значэнне», «сэнс», «увага» і некаторымі інш.).

П. значэнне чыім-н. словам.

Не п. увагі чаму-н.

|| незак. прыдава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць.

|| наз. прыдава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спыні́ць, спыню́, спы́ніш, спы́ніць; спы́нены; зак.

1. каго-што. Затрымаць рух, ход, працу каго-, чаго-н., не даць магчымасці рухацца каму-, чаму-н.

Вінцэсь спыніў крокі.

С. канвеер.

2. што. Стрымаць, забараніць што-н.

С. бойку свавольнікаў.

С. распаўсюджванне хлусні.

3. перан., што на кім-чым. Затрымаць увагу на кім-, чым-н., накіраваць на каго-, што-н., засяродзіць на кім-, чым-н. (погляд, позірк); прыйсці да якога-н. рашэння, спыніць свой выбар на кім-, чым-н.

С. свой выбар на маладым спецыялісце.

|| незак. спыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. спыне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Gerchtigkeit

f - справядлі́васць

~ üben — дзе́йнічаць [рабі́ць] справядлі́ва

j-m, iner Sche (D) ~ widerfhren lssen* — сказа́ць пра́ўду; аддава́ць нале́жнае каму́-н., чаму́-н.

2) правасу́ддзе

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

gestlten

1.

vt надава́ць вы́гляд (чаму-н.), афармля́ць

2.

(sich) прыма́ць кіру́нак; скла́двацца

bei so gestlteten mständen — пры абста́вінах, які́я скла́ліся такі́м чы́нам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

налучы́цца сов., разг.

1. встре́титься;

у ле́се нам налучы́ўся воўк — в лесу́ нам встре́тился волк;

2. (каму, чаму, з кім, чым і без дап.) случи́ться (с кем, чем и без доп.);

хто баі́цца, таму́ ўсё мо́жа н.погов. кто бои́тся, с тем всё мо́жет случи́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Спрыт ‘дасканаласць, умельства’, ‘фізічная лоўкасць, паваротлівасць, хуткасць у руках’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), ‘кемлівасць’ (Ласт.), спры́тны, спры́тнасць (Касп., Байк. і Некр., Гарэц., Сцяшк., Сл. ПЗБ, ТС). З польск. spryt, sprytny (Кюнэ, Poln., 99 з літ-рай), якое выступае ў польскай мове з XVIII ст. як запазычанне з франц. esprit ‘дух; задума, розум; здольнасць, талент і да т. п.’; гл. Брукнер, 510; Борысь, 571. Ужо Карскі (Белорусы, 146) сумняваўся ў этымалогіі, прапанаванай упершыню Ліндэ, схіляючыся да выказанай раней Міклашычам (266) думкі пра сувязь з прыць (гл.). Мартынаў (Лекс. Палесся, 16–17) звязвае з гоц. sprauto ‘хутка’, чаму пярэчыць Смулкова (Бел.-польск. ізал., 118–119), якая бачыць тут налажэнне значэнняў розных па паходжанні слоў — паланізмаў спрыт, спрытны і прыткі, прытны (гл.). Гл. таксама Фасмер, 3, 391–392; Булахаў, Бел. мова, 57.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трыш- у прыгаворцы: Сем пол наперадзе, / Чаму мяне не бераце. / І трыштыкі туды ж такі (Вушац. сл.). Няясна. У трыштыкі вычляняецца фармант ‑тыкі, адносна якога Насовіч сцвярджае, што ён далучаецца да слоў як бы для пацверджання (Нас.), гл. такі2. Параўн. запісанае на Смаленшчыне три́ш‑таки ‘выклічнік, што ўжываецца для выражэння незадавальнення’ (?): у триш‑таки тудыш‑таки (СРНГ). Першую частку можна зблізіць з тры́шты (гл.), параўн., аднак, харв. trîž, triš ‘тры разы, тройчы’, чарнаг. три̂ш ‘тс’, серб. цімак. триш ‘тс’, балг. триж ‘тс’, макед. триш ‘тс’, што выводзяцца з прасл. *trišьdъ, гл. Ільінскі, Зб. Ягічу, 298; Скок, 3, 501; Младэнаў, Диалектология, 547–550; Тодараў, Этим. етюди, 149. Адзіная засведчаная ў паўночнаславянскім арэале беларуска-паўднёваславянская паралель з канцавым ж/ш са значэннем ‘тройчы, у тры разы’? З-за фармальных цяжкасцей малаверагодна вывядзенне з трышты (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́крыць, ‑крыю, ‑крыеш, ‑крые; зак., каго-што.

1. Знайсці, выявіць каго‑, што‑н. Выкрыць патайное сховішча. Выкрыць браканьераў. □ Думаў Партыш і сам сабе дзівіўся: чаму да гэтага часу з такім актывам не выкрылі ворага, які стаяў упоперак дарогі новага жыцця. Няхай. // Зрабіць вядомым невядомае, сакрэтнае; раскрыць. Выкрыць сакрэты. Выкрыць злачынствы.

2. Растлумачыць скрыты сэнс, сутнасць чаго‑н. Выкрыць хітрыкі. Выкрыць самахвальства. Выкрыць хлусню. Выкрыць антынародны характар самаўладства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)