Страмяну́ць ‘рынуцца’ (шчуч., З нар. сл.), ‘кінуць, кінуцца’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. укр. стрімну́ти ‘кінуцца’. Роднаснае рус. стреми́ть ‘накіроўвацца, хутка рухацца’, серб.-харв. стре́мити ‘імкнуцца, прагнуць’, славен. stramíti ‘прагнуць’, балг. стремя́ се ‘імкнуцца, прагнуць’, макед. стреми се ‘тс’, ст.-слав. стрьмити ‘тс’. Прасл. *stremiti ‘накіроўваць, скіроўваць’, роднаснае *strьměti, *stromъ (гл. страміць). Паводле Младэнавай (Нов. в рус. этим., 224), узыходзіць да і.-е. *ster‑m‑ < *ster‑, што першапачаткова абазначала рух у любым кірунку. Гл. таксама Фасмер, 3, 775; Варбат, Этимология–1994–1996, 39; ЕСУМ, 5, 437–438.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ла́ска¹, -і, ДМ ла́сцы, ж.
1. Выражэнне любові, пяшчоты; цёплыя адносіны да каго-н.
Мацярынская л.
2. Ветлівасць, далікатнае абыходжанне, прыхільнасць, лагоднасць, спагада.
Выхавацелі інтэрната імкнуцца ахінуць ласкай і клопатам кожнае дзіця.
◊
Быць у ласцы (разм.) — карыстацца павагай, давер’ем.
Дзякуй за ласку — шчыра дзякую.
Зрабіць ласку — аказаць паслугу.
Калі ласка — ветлівы зварот, ветлівая просьба або пабуджэнне.
Увайсці (убіцца) у ласку (разм.) — набыць чыю-н. прыхільнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
bedácht
auf etw. (A) ~ sein — імкну́цца да чаго́-н.; клапаці́цца пра што́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
befléißigen
(sich) (G) рабі́ць намага́нні; імкну́цца (да чаго-н.); ру́піцца (пра што-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Мадэрава́ць ’уладкоўвацца’, ’дагаджаць’, ’імкнуцца ўцячы’ шальч., швянч., Сл. ПЗБ), ст.-бел. модеровати ’атрымліваць’ (пач. XVII ст.), запазычаны са ст.-польск. moderować ’тс’, ’размяркоўваць, заспакойваць’ (Булыка, Запазыч., 205), якое з лац. moderāri ’кіраваць, стрымліваць, рэгуляваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацю́пнецца ’скурчыцца (ад холаду)’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Відаць, з + пацюпціцца, параўн. ваўк. цюпціцца ’імкнуцца да цяпла, укрывацца цёплым’ (Сл. ПЗБ), — апошняе Грынавяцкене генетычна звязвае з літ. čiupa ’марудны’ (там жа, 5, 380), сійрпа ’капун’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
berło
н.
1. скіпетр, жазло;
2. перан. улада;
sięgać po berło — імкнуцца да ўлады
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
garnąć się
garn|ąć się
незак.
1. гарнуцца; хіліцца; цягнуцца;
młodzi ~ęli się do siebie — моладзь гарнулася да моладзі;
2. імкнуцца; цягнуцца;
~ąć się do pracy (nauki) — імкнуцца да працы (ведаў)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
тэндэ́нцыя
(с.-лац. tendentia, ад лац. tendere = накіроўваць, імкнуцца)
1) напрамак развіцця чаго-н. (грамадства, эканомікі, культуры і інш.), імкненне, свядомы намер (напр. т. да прагрэсу, дэмакратычныя тэндэнцыі);
2) асноўная думка, ідэя, накіраванасць мастацкага, навуковага твора (напр. т. рамана);
3) прадузятая думка, якую імкнуцца навязаць чытачу, гледачу, слухачу (напр. п’еса з тэндэнцыяй).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
гандбо́л
(англ. handball, ад hand = рука + ball = мяч)
спартыўная камандная гульня, у якой гульцы імкнуцца рукамі закінуць мяч у вароты праціўніка; ручны мяч.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)