1. Тонкая гнуткая галінка, дубец. Сталым крокам між бярозак З сябрам-кіем ён [Сымон] ідзе, А з ім лісце ў гушчы розаг Мову згодную вядзе.Колас.
2.звычайнамн. (ро́згі, ‑заг). Удары, пакаранне такімі дубцамі. Адной жанчыне, якая супраціўлялася, не хацела аддаць масла, тут жа ўсыпалі розаг.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
тры́пціх, ‑а, м.
1. Кампазіцыя з трох карцін, барэльефаў, малюнкаў і пад., аб’яднаных адной ідэяй, тэмай і сюжэтам. Разважаючы над гэтым, я прызнаўся Міхасю Андрэевічу, што лічыў яго карціны «Пакаранне», «Рабочыя» і «Хлеб» трыпціхам.Зуёнак.// Паэтычны твор з трох вершаў, урыўкаў і пад., аб’яднаных агульнай задумай.
2. Складаны абраз 1, які мае тры створкі.
[Грэч. triptychos — трайвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абара́нак, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.
1. Булачны выраб з заварнога пшанічнага цеста ў выглядзе кольца.
Купіць дзецям абаранкаў.
2.перан. Рулявое кола ў аўтамабілі, трактары і пад.
Круціць а.
3.у знач.прысл.абара́нкам. У форме, у выглядзе кольца.
Скруціцца абаранкам.
◊
Абаранкам не завабішкаго (разм.) — ніякімі сродкамі не ўгаворыш.
Дзірка ад абаранка (разм., іран.) — нічога, пустое месца.
Зарабіць на абаранкі (разм., неадабр.) — заслужыць пакаранне за якую-н. правіннасць.
|| прым.абара́начны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Прада́жа ’продаж’ (Др.-Падб., Сл. ПЗБ), ст.-бел.продажа ’грашовая пеня за злачынства, за нанясенне ран; пакаранне продажам’, рус.продажа ’продаж’, ст.-рус.продажа ’продаж; штраф за злачынства’. Прасл.*pro‑dadi̯a. ад pro‑ і dat і* г. зн. ’плата за тое, што некаму дадзену’ (Праабражэнскі, 2, 129; Патабня, РФВ З, 181; Фасмер, 3, 372).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ругава́ць ’турбаваць, крануць, паварушыць (саркастычна)’ (маладз., Янк. Мат.). З польск.rugować ’высылаць, караць вінаватых’ < rug ’высылка, пакаранне вінаватых’, запазычана з гарадскога нямецкага права, дзе Rüge ’вымова’, rügen ’вымаўляць, рабіць вымову’ (Брукнер, 468). У якасці зыходных формаў падаюць с.-в.-ням.rüggen, rucken, rücken (Нававейскі, Zapożyczenia, 261). Сюды ж ст.-бел.рукгованъе ’высяленне’ (Ст.-бел. лексікон).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
суро́вы streng, rau, hart;
суро́вы прысу́д strénges Úrteil;
суро́вае пакара́нне strénge [hárte] Stráfe;
суро́вы клі́мат ráues Klíma;
суро́вая рэчаі́снасць ráue Wírklichkeit;
суро́вае выпрабава́нне hárte Prüfung
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
асі́на, ‑ы, ж.
1. Лісцевае дрэва сямейства вярбовых з зеленавата-шэрай гладкай карой. Шапацелі лісцем вечна трывожныя асіны.Чарнышэвіч./узнач.зб.У нізінцы паміж ялін пачала пракідацца асіна.
2.толькіадз. Драўніна гэтага дрэва. З поля пахне ядл[о]ўц[а]м, а з вуліцы — дымам сырой асіны ў печах.Чорны.
•••
Асіна плачапакім — пра чалавека, які сваімі ўчынкамі заслужыў пакаранне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпая́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.
1. Прымацаваць, прырабіць паяннем. — Добрыя жарты... Абарвецца які правадок, чым цяпер яго прыпаяеш?..Паслядовіч.Там [на заводзе] на вашых вачах збяруць І матор, і сярэбраны радыятар, Да яго па малому зубру Прыпаяюць старанна дзяўчаты.Панчанка.
2.перан.Разм. Прызначыць якое‑н. пакаранне. Перад вайной Аркашку прыпаялі моцна — дзесяць гадоў за калектыўны крадзеж.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штраф, ‑у, м.
Грашовае спагнанне, якое накладваецца ў якасці пакарання ў адміністрацыйным ці судовым парадку. [Тхорык:] — Налажылі на мяне штраф, тады я пад’ехаў з канём і прывёз яшчэ тры плашкі. Усё роўна плаціць.Кулакоўскі.— Дзе я вазьму грошай на штраф. Ды за што штраф, калі я купляў білет.Адамчык.// Спагнанне, пакаранне за парушэнне правіл гульні, этыкету, амаральны ўчынак і пад.
[Ням. Strafe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)