ніку́ды, прысл.
Ні ў якое месца; ні ў якім напрамку. — Нікуды не адыходзь, Янік! — загадала [дзяўчынка] яму і заспяшалася хутчэй на круг. Лобан. Гляджу, а жанчыны, што ехалі са мною, ідуць наперадзе і нікуды не збочваюць. Кавалёў.
•••
Нікуды не варты гл. варты.
Нікуды не гадзіцца гл. гадзіцца 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забяле́ць, ‑ее; зак.
1. Пачаць бялець, стаць белым. Ужо забялеў золак першага дня новага года, калі Рыгор крыху заснуў. Гартны. Забялелі, зружавелі яблыні і вішні. Бялевіч.
2. Вылучыцца сваім белым колерам, паказацца (пра што‑н. белае). Наперадзе забялелі палаткі. □ Азёры, азёры, азёры ў далі забялелі. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сабутэ́льнік, ‑а, м.
Разм. Той, хто разам з кім‑н. п’е, п’янствуе. Са свайго пакоя выглянула Аля. Але як толькі ўбачыла гаспадара з сабутэльнікам, у той жа момант дзверы яе пакоя зачыніліся. Кавалёў. Наперадзе ішоў Кастусь Канцавы — былы сябар і сабутэльнік Сашкі, нёс вялізны драўляны крыж. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гані́; -гна́ны; зак.
1. каго-што. Параўняцца з тым, хто рухаецца і знаходзіцца наперадзе; нагнаць.
Д. уцекача.
Д. перадавікоў (перан.).
2. каго-што да каго-чаго. Гонячы, прымусіць дайсці куды-н., да якога-н. месца.
Д. кароў да лесу.
3. што да чаго. Дасягнуць якіх-н. паказчыкаў (разм.).
Д. выпрацоўку да дзвюх норм за змену.
4. што. Падагнаць, наладзіць як трэба.
Д. касу́.
5. што да чаго. Увагнаць што-н. да канца.
Д. цвік да плешкі.
|| незак. даганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. даго́нка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
невыго́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. пераважна мн. (невыго́ды, ‑аў). Адсутнасць выгодаў. Невыгоды кватэры.
2. Разм. Нягода, непрыемнасць; цяжкае становішча. Невыгоды жыцця. □ Міша, у сваю чаргу, думаў, што горшае яшчэ наперадзе і што ў дадатак да ўсёй невыгоды насоўваецца ноч. Пестрак. Не так шкода, як невыгода. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачырване́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.
1. Тое, што і зачырванець (у 1 знач.). Наперадзе зачырванеўся школьны дах.
2. Тое, што і зачырванець (у 2 знач.). Зямля была ў прыцемках, а ўсход ужо зачырванеўся. Хомчанка. // Пачырванець ад сораму, збянтэжанасці, хвалявання. Аленка зачырванелася ад сораму і вочы ўніз апусціла. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́пытны, ‑ая, ‑ае.
Які мае вопыт работы ў якой‑н. галіне. Вопытныя кадры. Вопытны праваднік. Вопытны шафёр. // З багатым жыццёвым вопытам; з пэўнымі навыкамі. Бывае, што прадбачанні нават вопытных людзей аказваюцца памылковымі. Ермаловіч. Наперадзе бег.. [леснікоў] неразлучны спадарожнік, — разумны і вопытны сабака. Шчарбатаў. // Спрактыкаваны, натрэніраваны (пра зрок, слых). Вопытнае вока.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырвані́цца, ‑ванюся, ‑вонішся, ‑воніцца; незак.
1. Афарбоўвацца ў чырвоны колер. Помніш выбухі, залпы, Чырваніліся далі... Броўка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучацца сваім чырвоным колерам. Наперадзе, вельмі блізка, .. стаяў ельнік. На яго зялёнай сцяне чырвонілася асіна і жаўцелі дубы. Чорны.
3. Разм. Запэцквацца ў што‑н. чырвонае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВІ́КТАРАЎ Рычард Мікалаевіч
(7.11.1929, г. Туапсэ, Расія — 8.9.1983),
рускі кінарэжысёр. Засл. дз. маст. Расіі (1974). Скончыў Львоўскі ун-т (1952) і Усесаюзны дзярж. ін-т кінематаграфіі ў Маскве (1959). Працаваў на кінастудыях «Беларусьфільм» (1959—64) і імя М.Горкага (з 1965). Яго фільмы адметныя жыццёвай верагоднасцю, вострапсіхал. распрацоўкай сюжэтаў: «Наперадзе круты паварот» (1960). «Трэцяя ракета» (1963) і «Абеліск» (1977; абодва паводле В.Быкава), «Каханая» (1965), «Масква—Касіяпея» і «Падлеткі ў сусвеце» (1974—75, Дзярж. прэмія Расіі 1977), «Праз церні да зорак» (1981, Дзярж. прэмія СССР 1982) і інш.
т. 4, с. 154
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
іма́м
(тур. imam, ад ар. imam = які знаходзіцца наперадзе)
1) правіцель мусульманскай дзяржавы, які спалучае ў адной асобе свецкую і духоўную ўладу;
2) духоўны і свецкі кіраўнік мусульманскай абшчыны;
3) кіраўнік богаслужэння ў мячэці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)