Паўно́чнік ’кветка паўночнік палявы, Knautia arvensis (l.) Coult’ (гродз., Кіс.). Да по́ўнач (гл.). Аднак матывацыя застаецца няяснай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саранчу́к ’жоўтая махрастая з моцным пахам кветка’ (Некр.). Відавочна ад саранчук ’насякомае’ (гл. саранча); па падабенству фарбы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іргі́ня ’вяргіня, кветкавы куст і сама кветка’ (Бяльк.). Ад вяргіня (гл.) з фанетычнымі зменамі ў пачатку слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гіпа́нтый
(ад гіпа- + гр. anthos = кветка)
кветкавая трубка рознай формы і велічыні, утвораная ў выніку зрастання тканак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ *Нечапа́йка, нечэпайка ’бальзамін (садовая кветка)’ (ТС). Ад не і чапаць, параўн. ілюстрацыю: Нечэпайку як поворушыш, то пахне (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бутанье́рка
(фр. boutonnière = пятліца)
кветка або букецік кветак, якія прышпільваюцца да жаночай сукенкі або мацуюцца ў пятліцы пінжака.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Пу́палка ’маленькі агурок, ад якога адпала кветка’ (Ян.). Да пу́пел (гл.); чэш. рираіка ’асліннік, Oenothera biennis’, харв. ριφα‑ Ijka ’тс’, балг. пу́палка ’тс’ даюць падставы для рэканструкцыі прасл. *рорьІка, вытворнага ад *рорь (БЕР, 5, 855; Махэк₂, 500), параўн. пупок ’маленькі агурок’, рус. опу́пышек ’агурочная завязь’, балг. пупавеем ’астаюся малы, не расту’, серб.-харв. pupoljak ’пупышка на сцябліне, з якой мае развіцца кветка, адростак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Купа́лка ’купалка едкая, Erigeron acer L.’ (ТСБМ, Кіс., Касп.), ’кветка, на якой калісьці варажылі на Купалле’ (Жыв. сл.). Гл. купала 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ражы́на ’кветка ружы’ (Нар. Гом.). Слова ўтворана ад ро́жа ружа’ (гл.) з дапамогай суфікса ‑ын‑а са значэннем адзінкавасці, як гарошына, але́шына.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кра́ска 1 ’кветка’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк. Мат., Касп., ТС, Сл. паўн.-зах., Мат. Гом., Бяльк., Ян., Жд. 3, Маш., Грыг., Бір., Гарэц., Жд. 2, КЭС, лаг., Мал., Мядзв., Ян., Нар. словатв.). Укр. краска, рус. краска ’тс’, балг. краска ’колер’, серб.-харв. кра̏ска ’назва некаторых раслін’, польск. kraska ’колер’. Прасл. krasъka ў значэнні ’кветка’ найбольш устойлівае на беларускай моўнай глебе. Этымалагічная версія для краса 1 (гл.) дае магчымасць рэканструяваць першаснае размежаванне паміж кветка (гл.) і краска. Першае з іх азначала ’кветка, цвіценне (наогул)’; другое — ’цвет, цвіценне ў сакральным сэнсе (адраджэнне прыроды)’. У карысць гэтага сведчаць замены лексемы краска лексемамі купала, купалка і ў радзе назваў кветак, а таксама красавы на ўкр. купалий. Параўн. яшчэ ст.-чэш. krasa ’зіхаценне сонца’ і бел. сонца купаецца ’сонца зіхаціць’ (Мартынаў, Лекс. Палесся, 29–30).
Кра́ска 2 ’хвароба жывёлы’ (КЭС, лаг.). Параўн. краска 3 (гл.).
Кра́ска 3 ’кроў’ (Чуд.). Параўн. краска 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)