2) літ. від няпоўнай рыфмы, у якой сугучныя зычныя гукі пры частковай або поўнай разбежцы галосных.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Гавары́ць ’гаварыць’. Рус.говори́ть, укр.говори́ти, польск.goworzyć, чэш.hovořiti, ст.-слав.говорити, балг.гово́ря, серб.-харв.гово̀рити і г д. Прасл.*govoriti. Паводле Трубачова, Эт. сл., 7, 76, утварэнне ад *govorъ (слова, відаць, гукапераймальнага паходжання; параўн. ст.-інд.jóguve ’рабіць шум’, літ.gaũsti ’гучаць’ і г. д.). Параўн. яшчэ Фасмер, 1, 424; Бернекер, 1, 339.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́кат ’раскацістыя гукі, якія зліваюцца ў манатонны гул’ (ТСБМ), укр.ро́кіт, рус.ро́кот ’тс’, рокота́ть ’грукаюць, грукатаць’, рус.карэл. ’моцна спяваць; крычаць’, стараж.-рус.рокотати ’гучаць’. Усходнеславянскае. Зах.-слав. і паўд.-слав. адпаведнікі маюць ‑е‑ у корані і ‑г‑ замест ‑к‑, набліжаючыся да рагатаць, рогат (гл.). Гукапераймальнае (Праабражэнскі, 2, 212; Фасмер, 3, 497; SEK, 4, 201).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
géllen
vi прарэ́зліва гуча́ць
in den Óhren ~ — рэ́заць слых
die Óhren ~ ihm — у яго́ ў вуша́х звіні́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
надрыва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1.Незак.да надарвацца (у 1 знач.).
2.перан. Рабіць што‑н. праз меру; старацца з усіх сіл. На рабоце.. [Антон] не надрываўся, са станцыі прыходзіў рана.Ракітны.// Крычаць з усіх сіл. Ля тэлефоннага апарата надрываўся карэктар.Мехаў.//Гучаць з вялікай сілай. Над гарадком гула, надрывалася сірэна супроцьпаветранай трывогі.Лынькоў.
3.Зал.да надрываць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шматгало́ссе, ‑я, н.
1. Адначасовае гучанне, спалучэнне ў вакальным ці інструментальным творы некалькіх галасоў; поліфанія. Купалу найбольш вабіла жывая традыцыя народнай паэтыкі з яе фальклорна-рамантычнай ідэалізацыяй, прыцягвалі шматгалоссе, музыка, мелодыка, асацыятыўна-вобразны лад песні, легенды, паэтычнага падання.Навуменка.
2.Разм. Бязладны шум, які ствараецца многімі галасамі, гукамі, што гучаць адначасова. Сярод кірмашовага шматгалосся чуліся песні сляпых жабракоў.Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стуго́ніць ‘біць (капытамі), грукаць’ (КСТ), стугне́ць ‘біць (капытам), адгукацца (пра ўдар капытам)’ (Нар. Гом.), стугоні́ти ‘грукатаць’ (Сл. Брэс., Клім.), ‘глуха стукаць’ (драг., Нар. словатв.), ‘гулка страляць’ (Ян.). Параўн. укр.стугоні́ти, стугні́ти ‘глуха гучаць, грукатаць’. Гукапераймальнае ўтварэнне, параўн. сту́гаць ‘стукаць, важка біць, збіваць’ (ТС), “звонкі” варыянт да сту́каць, гл. Адносна словаўтварэння параўн. стогоне́ць ‘гудзець’ і стуконе́ць ‘стукаць, ляпаць’ (ТС). Гл. ЕСУМ, 5, 456.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бру́знуць ’шмат спаць; таўсцець, паўнець’ (Юрч.), бру́зла ’той, хто многа спіць; распаўнелы чалавек’ (Юрч.). Рус.брю́згнуть ’апухаць, набракаць’. Фасмер (1, 224) з няпэўнасцю параўноўвае з славен.brjȗzga ’снег, як растае’. Бернекер (96), Праабражэнскі (1, 48), Шанскі (1, Б, 206) думаюць, што рус. словы брюзга́, брюзжа́ть, брюзга́ть маглі даць вытворнае са значэннем ’напухаць’ (параўн. слав.*bręk‑гучаць’; ’набухаць, набракаць’). Параўн. і брусяне́ць ’успухаць’ (гл.). Бел.бру́знуць < *бру́згнуць (*брузкнуць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Звяк ’металічны ці шкляны гук’. Рус.звяк, укр.дзвяк, польск.dźwięk, славен.zvèk, серб.-харв.зве̑н, зве̏ка, балг.звек, макед.ѕвек. Ц.-слав.звѧкъ ’гук’ (XIV ст.). Ст.-рус.звякъ (XVI ст.). Прасл.zvękъ узыходзіць да і.-е. кораня *gʼhu̯en‑ ’гучаць’ з падаўжэннем k (як і zvǫkъ > рус.звук) Покарны, 1, 491; Траўтман, 374; Махэк₂, 720; Фасмер, 2, 88; Шанскі, 2, З, 81. Гл. звінець, звяга.