Ляню́х ’гультай’ (вільн., Сл. ПЗБ). Відавочна, запазычанне з польск. мовы, хаця Слаўскі (4, 152) мяркуе, што гэта лексема праславянская, параўн. польск. leniuch (і lenioch), укр. ліню́х ’тс’, закарп. лінюхи́ ’трутні’; славац. leňúch, чак. lenjȗh, славен. lẹnúh ’гультай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́нтрух ’чалавек, які любіць паспаць’ (полац., Нар. лекс.), міёр. ла́нтр́уга ’вялікі гультай’ (З нар. сл.) — у выніку кантамінацыі з ла́нту́х (гл.), ’тоўсты, непаваротлівы, гультай’ (КЭС, лаг.; паст., віл., шчуч., навагр., Нар. сл., З нар. сл.) і латруга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ленцяява́ты ’гультаяваў’ (Касп.). З рус. лентяй ’гультай’ па ўзору гультаявалі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́дубіна экспр. ’вялікі гультай’ (міёр., Нар. сл.). Гл. надубень, надаўбень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лоўма ’гультай, лежань’ (ТС). Відавочна, балтызм. Параўн. літ. laũmė ’заняпалы, нядбайны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Dróhne
f -, -n
1) тру́цень; перан. тру́цень, гульта́й, дармае́д
2) разм. беспіло́тны разве́двальны самалёт
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Homines nihil agendo discunt male agere
Нічога не робячы, людзі вучацца рабіць благое.
Ничего не делая, люди учатся делать дурное.
бел. Пачнеш ляніцца ‒ будзеш з торбаю валачыцца. Ад ляноты чакай бядоты. Гультай ды злодзей ‒ два родныя браты. Гультайства горш за хваробу. Гультай ляжыць, а ліха бяжыць.
рус. Праздность ‒ мать всех пороков. Лень добра не делает, без соли обедает. Труд человека кормит, а лень портит. От безделья дурь наживается, в труде воля закаляется.
фр. En ne faisant rien on apprend à mal faire (Ничего не делая, учатся делать плохое/дурное). L’oisiveté est (la) mère de toutes les vices (Праздность ‒ мать всех пороков).
англ. Idleness is the parent of vice (Безделие ‒ родитель порока). Satan finds some mischief still for idle hands to do (Дьявол занимает ленивые руки бедой).
нем. Nach Faulheit folgt Krankheit (После лени следует болезнь). Faulheit ist der Schlüssel zur Armut (Лень ‒ ключ к бедности). Faulheit lohnt mit Armut (Лень оплачивает бедность). Müßiggang ist aller Laster Anfang (Тунеядство есть начало всех пороков). Müßiggang ist der Tugend Untergang (Ty неядство ‒ мать всего зла).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
◎ Пацяне́чнік ’гультай’ (ганц., Жыв. нар. сл.). Да па- і цянёк, цень (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́хта́н ’лодар, гультай’ (Ян.) і лухта́нішчэ ’таўстун’ (ТС). Узніклі ў выніку кантамінацыі лексем лухта ’манюка, балбатун’ і муцян (параўн. драг. муте́н < мутя́н ’тс’). Другой лексемай магла б быць і ⁺луца́н, параўн. укр. дуца́н ’таўстатвары мужчына’, якое з лут 1 (гл.), і тураў. луця́ро ’гультай, лежань’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мцяй ’непаваротлівы, гарбатаваты’ (Шпіл.). Не зусім ясна. Магчыма да ля́мця (гл.). Суфікс паводле гультай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)