церусі́ць, церушу, цярусіш, цярусіць; незак.
Разм. Тое, што і церушыць. Пачынаў церусіць дробны дожджык. Гартны. Церусіў дробны асенні дожджык, далеч была заслана імгою, дзьмуў пранізлівы халодны вецер. Сачанка. Лета мінула, І ліст пажаўцелы Восень цярусіць на дол. Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БА́САЎ Ізраіль Мордухавіч
(7.10.1918, г. Мсціслаў Магілёўскай вобласці — 4.8.1994),
бел. жывапісец. Скончыў Мінскае маст. вучылішча (1951). Працаваў пераважна ў жанры гар. і індустр. пейзажа. Сярод твораў: «Восень» (1963), «Мінск, вул. Кірава» (1967), «Дрэвы і горад» і «Гарадскі рытм» (1967); карціны філас. кірунку: «Саперніцы» і «Успаміны» (1968), «Дзяўчына ў чырвоным» (1979), «Дзве жанчыны» (1993).
М.М.Паграноўскі.
т. 2, с. 339
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАЎРЫ́ЛАВА-ХМЫ́ЗНІКАВА Тамара Ігнатаўна
(12.6.1944, в. Сіроціна Шумілінскага р-на Віцебскай вобл. — 17.7.1991),
бел. мастак дэкар.-прыкладнога мастацтва. Скончыла Мінскае маст. вучылішча (1963), Бел. тэатр.-маст. ін-т (1968). Сярод габеленаў: «Восень», «Сонца», «На жніўным полі», «Гурзуф» і інш. (усе 1970-я г.). Працавала таксама гуашшу. Творы вылучаюцца экспрэсіяй, філасафічнасцю, абвостраным пачуццём колеру.
Н.В.Пілюзіна.
т. 5, с. 90
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рэдкале́ссе, ‑я, н.
Рэдкі лес. Свяцілася рэдкалессе паабапал дарогі — рэшткі колішняга вялікага бору. М. Стральцоў. Ледзь не штораніцы ходзіць [Міця] у лес — восень грыбная, грыбоў, блукаючы па верасах і рэдкалессі, назбірвае поўную каробку-лубянку, але яны не прыносяць былой радасці. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
худзе́ча, ‑ы.
Разм.
1. м. і ж. Пра вельмі худога чалавека.
2. ж., зб. Худыя дзеці. За лета гэтая худзеча так адбегаецца па цёпламу пяску, так адап’ецца смачнага вясковага малака, што пад восень дзіўна робіцца, няўжо гэта тыя самыя заморкі? Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рунь ’усходы, пасевы азімых культур’ (ТСБМ), рус. рунь ’усходы азімых восенню’, харв. run ’пасевы’ (njiva pod runom), польск. ruń ’рунь, усходы, збожжа’, якія лічацца другаснымі ад *runo (гл. руно 2). Параўн. пераноснае значэнне польскага runo ’сукупнасць невялікіх кустоў, траў, зёлак, што пакрываюць глебу ў лесе’. (Борысь, 527–528; Скок, 3, 171). Іншыя версіі: сувязь з польск. runąć ’упасці, грымнуцца’ (Фасмер, 3, 518), гл. ру́нуцца; Мартынаў (Бел. лекс., 101) выводзіць з *rudnь у супастаўленні з літ. ruduõ ’восень’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзеравяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Набываць цвёрдасць, уласцівую дрэву. Прышчэпленыя сцяблочкі аднагадовых раслін зелянелі, дзеравянелі, цвілі. Дубоўка.
2. перан. Страчваць адчувальнасць, нямець. Была ўжо няранняя восень, вільготны вятрыска праймаў навылёт, губы дзеравянелі. Лобан. [Палоннік] адчуў смяротную пакуту ў нагах. Яны дзеравянелі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрыно́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць; зак., каго-чаго.
Прынесці за некалькі прыёмаў у вялікай колькасці. Салдаты напрыносілі корму для птушак: хто хлеба, хто сем[е]чак. Хомчанка. Здаецца, столькі нацягаў .. [Косцік] усяго з магазінаў, і маці напрыносіла і мукі, і круп, а пад восень убачылі, што прыпасы канчаюцца. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
караце́ць, ‑ее; незак.
Станавіцца карацейшым, менш працяглым у прасторы або ў часе. Блізілася восень, карацелі дні. Адамчык. Калі набліжаўся .. [настаўнік] да лямпы або адыходзіў ад яе, цень яго то падаўжаўся, то карацеў, а ў стыках сцяны і столі борздзенька пераломваўся і забягаў на столь. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбе́гацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Паздаравець, паправіцца на волі, на выгодзе. За лета гэта худзеча так адбегаецца па цёплым пяску, так адап’ецца смачнага вясковага малака, так загартуецца пад давольным сонейкам і ветрам, што пад восень дзіўна робіцца, няўжо гэта тыя самыя заморкі? Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)