Вястун ’веснік, прадвеснік’ (БРС, КТС), рус.пск.вестуно́к ’веснік’, польск.zwiastun ’прадвеснік, вястун’. Бел. лексема — пранікненне польск.zwiastun (без прэфікса z‑, які, аднак, захаваўся ў слове звестка (гл.)). Да ведаць, весць (гл.). Сюды ж вясту́нка (БРС, КТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ако́лічны, ‑ая, ‑ае.
Навакольны, сумежны, суседні. [Пан:] — Заўтра ж дай ведаць мужыкам аколічных вёсак, хай прыходзяць да мяне.Чарот.Як жонка члена сельскага Савета.. [Сідарыха] ведае ўсе аколічныя навіны і не вытрымае, каб не вылажыць іх усе да адной перад Арынай.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стрым, ‑у, м.
У выразах: няма стрыму, не было стрыму — не мець магчымасці ўтрымацца ад чаго‑н., не ведаць меры ў чым‑н. [Лейтэнант] хацеў браць замуж. Адмовіла Алеся, бо вельмі ўпадабаў сівуху, так упадабаў, што не было ніякага стрыму.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угомо́нразг. (покой) спако́й, -ко́ю м.;
нет на них угомо́ну няма́ на іх спако́ю;
не знать угомо́ну не ве́даць спако́ю;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
у́держ/без у́держу без упы́ну (упы́нку);
не знать у́держу не мець (не ве́даць) упы́ну (упы́нку);
нет у́держу няма́ ўпы́ну (упы́нку).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
я́вкав разн. знач.я́ўка, род.я́ўкі ж.;
я́вка на собра́ние обяза́тельная́ўка на сход абавязко́вая;
знать я́вкуве́дацья́ўку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ігнарава́ць
(польск. ignorować, ад лац. ignorare = не ведаць, не прызнаваць)
свядома не звяртаць увагі на каго-н., што-н., пагардліва ставіцца да каго-н., чаго-н. (напр. і. факты).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Све́дка ‘той, хто непасрэдна прысутнічаў пры якім-небудзь здарэнні, падзеі’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Мал., Мядзв., Бяльк., Сл. ПЗБ, Сцяшк.; Нік. Очерки), сьве́дка (świedka) ‘тс’ (Касп., Пятк. 2), ст.-бел.съвѣдъка побач з свѣдокъ ‘тс’. Укр.сві́дка, сві́док, польск.świadek, в.-луж.swědk, чэш.svědek, славац.svedok, серб.-харв.свјѐдок, славен.svedok, балг.дыял.све́док, макед.сведок ‘тс’. Прасл.*sъvědokъ, *sъvědъkъ ‘сведка’ вытворнае ад прасл.*sъ‑věděti ‘даведацца, ведаць, ведаць добра’ < прасл.*věděti ‘ведаць’ (Карскі, 1, 388; Шустар-Шэўц, 1385–1386; Глухак, 600; ЕСУМ, 5, 194; Борысь, 620). Параўн. таксама рус.свиде́тель, балг.свиде́тел, ст.-сл.съвѣдѣтедь, гэтую форму Махэк₂ (594) лічыць праславянскай, а формы з ‑к‑суфіксацыяй узніклымі пазней, шляхам механічнага скарачэння і замены суф. ‑teľ. Пераход слова да асноў на ‑а можна тлумачыць вынікам аналогіі з назвамі асоб тыпу суддзя, старшыня і інш.; параўн. Карскі 2-3, 15. Гл. яшчэ Фасмер, 3, 577; Брукнер, 535 і БЕР, 6, 537–538. Гл. таксама светка, свідзецель.
1.(1і2ас.неўжыв.). Знікнуць, прапасці. Куды падзеліся дзеці? □ — А Лысухі ўсё яшчэ няма, — загаварыў нарэшце дзядзька Ігналь. — І дзе яна магла падзецца — проста дзіва.Сіняўскі.І куды падзелася .. [Адамава] шчырасць!Дамашэвіч.
2.(звычайназадмоўем). Знайсці для сябе месца, прытулак. Насоўвалася ноч, а Базыль з Марусяй усё стаялі і стаялі на вуліцы, не ведаючы, дзе ім падзецца.Сачанка.Нахваліцца не мог Сцёпка гэтым домам, бо дзе ж бы ён падзеўся ў незнаёмым горадзе?Колас.// Схавацца, уцячы. Куды ж, куды падзецца Ад чорнае бяды?Панчанка.Думкі... Куды ад іх падзецца, калі яны не даюць спакою ні днём, ні ўначы.«Звязда».
•••
Куды (дзе) падзенешся — аб немагчымасці зрабіць што‑н. інакш.
Не ведаць, куды (дзе) падзецца — тое, што і не ведаць, куды (дзе) дзецца (гл.ведаць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угамо́нмразм:
угамо́ну няма́ на яго́ man kann ihn nicht berúhigen [zur Rúhe bríngen*];
угамо́ну не ве́даць sich (D) kéine Rúhe gönnen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)