успаўзці́, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. успоўз, ‑паўзла, ‑ло; зак.
Паўзком узабрацца на што‑н., куды‑н. Змоўшчыкі на карачках успаўзлі на снежны вал і рынуліся да запаветнай лаўкі. Нядзведскі. Вунь на лісцік дзяцеліны ўспаўзла «божая кароўка», расправілі чырвоныя надкрыллі і знікла. Даніленка. // Разм. Павольна ўзысці, уз’ехаць на што‑н., куды‑н. Вось фурманка ўспаўзла на пагорак і адтуль стала відаць, што насустрач, па дарозе, марудна ідуць два чалавекі. Сачанка. Грукат няспынна нарастаў, узмацняўся, і, нарэшце, на лінію акопаў успаўзлі адзін за адным тры.. танкі. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хварту́х, ‑а, м.
Абл.
1. Рабочае адзенне ў выглядзе куска тканіны, скуры, брызенту пэўнага фасону і памеру, якое падвязваюць спераду, каб засцерагчы ад забруджвання сукенку, спадніцу, касцюм. Нявестка сабрала ў хвартух відэльцы, лыжкі, чаркі і выйшла. Кавалёў. Мама і стол заслала настольнікам, і хату разы два перамяла, і хвартух новы падвязала. Брыль. Сам Міхал ужо не працуе — працуюць яго чатыры сыны, якія стаяць пры горнах, — кожны ў скураным хвартуху... Пестрак.
2. Скураная, брызентавая, палатняная покрыўка, запона, што засцерагаюць машыны, механізмы і пад. ад пылу, бруду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ра ж.
1. па́ра, -ры ж.;
па́ра чуло́к па́ра панчо́х;
па́ра брюк па́ра штано́ў;
па́ра очко́в па́ра акуля́раў;
на па́ре лошаде́й на па́ры ко́ней;
супру́жеская па́ра жана́тая па́ра;
танцу́ющие па́ры па́ры танцо́раў (танцу́ючыя па́ры);
2. (мужской костюм) касцю́м, -ма м.; гарніту́р, -ра м.;
он в но́вой па́ре ён у но́вым касцю́ме (гарніту́ры);
3. в знач. сказ. па́ра, -ры ж.;
он тебе́ не па́ра ён табе́ не па́ра;
◊
под па́ру да па́ры;
два сапога́ па́ра або́е рабо́е, два бо́ты па́ра; адзі́н аднаго́ не пераця́гне;
на па́ру слов на па́ру слоў;
па́ра пустяко́в дро́бязь; няма́ што; як арэ́х раскусі́ць;
в па́ре, на па́ру (с кем) у па́ры, на па́ру (з кім).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
тра́ціць несов.
1. (расходовать) тра́тить; истра́чивать; (без толку — ещё) транжи́рить;
2. теря́ть, лиша́ться;
т. сябро́ў — теря́ть (лиша́ться) друзе́й;
3. (о времени) теря́ть, убива́ть;
4. (достоинство, авторитет) роня́ть;
◊ по́рах дарэ́мна т. — по́рох да́ром тра́тить;
т. гле́бу пад нага́мі — теря́ть по́чву под нога́ми;
скупы́ два разы́ т. — посл. скупо́й теря́ет вдвойне́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Tacere est optimum et pro viribus sapere
Лепш за ўсё маўчаць і быць мудрым па меры сіл.
Лучше всего молчать и быть мудрым в меру сил.
бел. Прамоўчанае слова не псуець. Маўчок — пятачок, а два — грывеннік.
рус. Слово ‒ серебро, молчание ‒ золото. Говори меньше умнее будешь. Больше думай ‒ меньше говори. Много знай, да мало болтай.
фр. Il vaut mieux glisser du pied que de la langue (Лучше оступиться ногой, чем оговориться). Il est bon de parler et meilleur de se taire (Говорить ‒ хорошо, но лучше ‒ помолчать). Grande oreille courte langue (Большое ухо, короткий язык).
англ. Speech is silver, silence is gold (Речь ‒ серебро, молчание ‒ золото).
нем. Reden ist Silber, Schweigen ist Gold (Речь ‒ серебро, молчание ‒ золото).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Перакла́д, парэ́клад, перэ́клад, пэрэкла́д, перакра́дзь ’кладзь, верхняя апора страхі “на сохах”’; ’салома на вільчыку пад кароткімі жэрдкамі-козламі’ (палес., Нар. сл.), перэ́клад, пырыкла́д, пэрэ́клад ’падоўжная бэлька’ (зах.-палес., ЛА, 4), пірыкла́дзіна ’падоўжная бэлька на сохах’ (мсцісл., тамсама), перэклад ’тс’, ’два палены пад кладкай дроў у печы’ (ТС), перакла́ды ’жэрдкі, якія кладуцца па перыметру саней пры перавозцы сена, саломы’ (ганц., Сл. ПЗБ), перакла́дзіна ’намарзень’ (лаг., Шатал.), ’жэрдка, якой замацоўвалі лён у сушні’ (пух., Сл. ПЗБ), ’лёстка ў драбінах’ (жлоб., ЛА, 4), ’шапка ў вакне’ (бераст., там жа), перакла́д ’верхні вушак у дзвярах’, (лун., лельч., Нар. сл.), перакладзіна ’паўпрыца ў адтуліне верхняга каменя жорнаў’ (гом., ЛА, 4). Укр. перакла́д ’перакладзіна; некалькі пален, падкладзеных у печы пад дровамі’, польск. przekladzina ’перакладзіна ў коміне, на якой віселі і вэндзіліся шынкі і каўбасы’, славац. preklad ’перамычка; верхні вушак у дзвярах, вокнах’. Паўночнаславянскае аддзеяслоўнае ўтварэнне *per‑kladъ < *per‑klasti. Да пера- і кла́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыса́ды 1 мн. л. ’дрэвы, пасаджаныя вакол, каля чаго-небудзь (дарогі, вуліцы, будынка і пад.)’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр., Др.-Падб., Касп., Бір. Дзярж., Прышч. дыс., Сл. ПЗБ; слуц., ЛА, 2), прыса́дзі ’прысады’ (Сл. ПЗБ), прыса́да ’шырокая дарога, абсаджаная дрэвамі; дрэвы, пасаджаныя ля (вакол) хаты, сядзібы, сада’ (Шат., Янк. 2, Стан., Сл. ПЗБ, ЛА, 2), прыса́дак ’шырокая дарога, абсаджаная дрэвамі’ (акц., ЛА, 2), прыса́дка ’дрэва ў прысадах, алеі’ (Стан.), ’прысады; алея’ (Яруш.). Ст.-бел. присад ’падсаджаная расліна’ (XVI ст.), якое Крапівін (Межресп. конф., 24) параўноўвае з серб. при́сад ’атожылак, парастак’. Ад прысадзі́ць (гл.). Да семантыкі параўн. яшчэ паліса́да (гл. паліса́д).
Прыса́ды 2 ’два дрэвы, якія растуць адно каля другога, з развілінамі (ра́ламі або казламі), дзе будзе зроблены памост для вулляў-калод (адзёр)’ (Сержп. Борт.). Да прысадзі́ць, г. зн. дрэвы, на якія прыса́джваецца памост, або дрэвы, спецыяльна пасаджаныя блізка адно да аднаго для выкарыстання пры размяшчэнні борці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
other [ˈʌðə] pron.
1. другі́, яшчэ́ (адзі́н);
each other адзі́н аднаго́;
Where are the others? Дзе астатнія?
2. другі́, і́ншы;
in other words іна́чай ка́жучы
♦
the other day гэ́тымі дня́мі, на гэ́тых днях; няда́ўна, не так даўно́;
every other day праз дзень, ко́жныя два дні;
none other than ніхто́ і́ншы як;
no one other than she ніхто́, акрамя́ яе́;
I donʼt know any French people other than you. У мяне няма іншых французскіх знаёмых, акрамя цябе.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
pour [pɔ:] v.
1. ліць, наліва́ць, уліва́ць; уліва́цца;
Shall I pour you another cup of coffee? Наліць вам яшчэ кубачак кавы?
2. лі́цца;
It’s pouring with rain. Дождж лье як з вядра.
3. (out) выка́зваць, раскрыва́ць (пачуцці)
4. (into) даць шмат гро́шай (на што-н.);
The company pours money into charity twice a year. Кампанія дае грошы на дабрачыннасць два разы на год.
♦
pour oil on troubled water(s) уздзе́йнічаць заспакая́льна; уціхамі́рваць;
pour out one’s heart/soul раскрыва́ць душу́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
inch1 [ɪntʃ] n.
1. ца́ля (2,54 см);
The trousers were an inch too long. Штаны былі на два з паловай сантыметры даўжэйшыя, чым трэба.
2. ве́льмі мала́я адле́гласць або́ ко́лькасць;
The truck missed us by inches. Грузавік ледзь не наехаў на нас.
♦
every inch ца́лкам, по́ўнасцю;
inch by inch ма́ла-пама́лу; ве́льмі паво́льна;
not budge/give/move an inch не ўступа́ць ні на ёту;
He looked every inch a sailor. Ён выглядаў мараком з галавы да пят.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)