Rat

I

m -(e)s, -Räte

1) ра́да, нара́да;

~ hálten*, zu ~e géhen* [sítzen*] ве́сці нара́ду, ра́іцца, засяда́ць

2) дара́дца, ра́дца, саве́тнік;

der gehéime ~ та́йны саве́тнік

3) -(e)s, -schläge пара́да (указанне);

(éinen) ~ gében* [ertéilen] ра́іць, дава́ць пара́ду;

j-m mit ~ und Таt zur Séite stéhen* [béistehen*] дапамагчы́ каму́-н. сло́вам і спра́вай

◊ Hitz im ~, Eil in der Tat bringt nichts als Schad паспе́х лю́дзям на смех;

gúter ~ kommt über Nacht пераначу́ем, то бо́лей [ле́пей] пачу́ем;

kommt Zeit, kommt ~ што было́, то́е ба́чылі, а што бу́дзе – паба́чым

II

m -(e)s, -Räte саве́т (калегіяльны орган);

der örtliche ~ мясцо́вы савет;

pädagógischer ~ педагагі́чны саве́т

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

schíeßen

*

I

1.

vi (auf A, nach D) страля́ць (у каго-н., у што-н.); вайск. тс. ве́сці аго́нь

dirékt ~ — страля́ць прамо́й наво́дкай

das Gewéhr schießt zu weit [zu kurz] — ружжо́ дае́ пералёт [недалёт]

zu kurz ~ — прамахну́цца (тс. перан.)

2.

vt страля́ць (птушку, лася і г.д.)

éine Sálve ~ — дава́ць залп

3.

(sich)

(mit j-m) страля́цца (з кім-н.) (на дуэлі)

II

vi (s)

1) пуска́цца, кі́дацца, накіро́ўвацца, ры́нуцца

ein gúter Gedánke schoss mir durch den Kopf — у мяне́ мільгану́ла до́брая ду́мка

2) ху́тка расці́

in die Höhe ~ — ху́тка расці́ [выраста́ць]; падско́чыць, уско́чыць

◊ etw. ~ lássen* — разм. адмо́віцца ад чаго́-н.

die Zügel ~ lássen* — даць во́лю свайму́ настро́ю [сваі́м пачу́ццям]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

ірва́ць ​1 і рваць ​1, (і)рву, (і)рвеш, (і)рве; (і)рвём, (і)рвяце; незак., каго-што.

1. З сілай выхопліваць, рэзкім рухам вырываць, зрываць. Ножык, шапку з крыкам [людзі] З рук маіх ірвуць. Бядуля. У комінах вятры раўлі да рання, Ірвалі дахі, білі, што ў званы. Астрэйка. // Аддзяляць, адрываць ад сцябла, галінак (кветкі, плады і пад.). Ірваць яблыкі. □ Нагнуўшыся нізка-нізка, Люба краскі рвала, пляла вяночак. Мурашка. Адам ішоў памалу, .. ірваў жытнія каласы, выбіраў адтуль малочныя зярняткі і дробненька іх перажоўваў. Нікановіч. // Убіраць з поля, вырываючы з коранем (пра лён, каноплі і пад.). На славу вырас даўгунец! Але столькі работы... Закончыць ірваць. Абабіць. Спяшацца слаць. Мыслівец. Лубін ірвалі і вязалі ў снапы. Ермаловіч. // Выдаляць хірургічным шляхам (пра зубы). Ірваць старыя карані.

2. Рэзкім рухам раздзяляць на часткі; разрываць. Ірваць паперу. Ірваць ніткі. □ Да свята пасылку шле дзецям яна, Ірве на ўпакоўку сшытак. Лось. // перан. Спыняць, разрываць (адносіны, сувязі і пад.).

3. Кусаць, грызці (пра драпежных жывёл). Мурза.. з гучным гаўканнем накінулася на мядзведзя і давай ірваць яго зубамі за заднія ногі. Бядуля. Тарыел убачыў доўгае цела, .. бурую поўсць Мітрафанавага сабакі, які рваў за горла вялікага плямістага звера. Самуйлёнак.

4. Разбураць, узрываць што‑н. з выбухам. Партызанскі атрад «За Радзіму» наносіў удары па ворагу, ірваў чыгункі, граміў гарнізоны паліцыі. Жычка. Лёд ірвуць на Заходняй Дзвіне — Падпіраюць неба слупы ледзяныя. Барадулін. // перан. Рэзка парушаць цішыню, змрок і пад. [Гулкія выбухі] рвалі перадранішнюю цішыню, абуджалі трывогу і смутак. Карпаў.

5. безас.; перан. Разм. Імкнуць куды‑н., да каго‑, чаго‑н. Нешта само рвала .. [Кацярыну] наперад. Якімовіч.

6. Разм. Нарываць. Палец ірве. // безас. Пра рэзкі, пякучы боль. Зуб ірвала ўсю ноч.

7. Разм. Хутка і многа рабіць. [Касперскі:] Значыць, будзе [Бондар] з хлебам. Цяпер ён пойдзе рваць! Моцны чалавек! Гурскі. // Хутка, парывіста імчаць, бегчы. Варшаўскі злосна сцёбае пугай жарабца, той з месца рве галопам. Жычка. // Бурна, інтэнсіўна праяўляцца (пра сілы прыроды). Вецер ірве. Бура рве.

•••

Ірваць бакі (жываты) — моцна смяяцца, заходзіцца ад смеху.

Ірваць горла (глотку) — тое, што і драць горла (глотку) (гл. драць).

Ірваць жылы (кішкі, пуп) — цяжка працаваць, надрывацца на якой‑н. рабоце.

Ірваць з зубоў — сілаю адбіраць у каго‑н. што‑н.

Ірваць з рук — купляць нарасхват.

Ірваць на сабе валасы — быць у адчаі; моцна перажываць, дакараць сябе.

Ірваць на часткі каго — не даваць спакою каму‑н., бесперапынна турбуючы справамі, даручэннямі і пад.

ірва́ць ​2 і рваць ​2, (і)рве; безас. незак., каго.

Разм. Ванітаваць. Галя казінага малака не ела. Як толькі паднясе к роту — ірваць верне. Ермаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

burn

I [bɜ:rn]

1.

v., burned or burnt, burning, v.i.

1) гарэ́ць

2) апяка́цца

3) адчува́ць гарачыню́, гарэ́ць

to burn with fever — гарэ́ць у ліхама́нцы

4) Figur. адчува́ць запа́л

to burn with enthusiasm — гарэ́ць натхне́ньнем

5) дава́ць сьвятло́

lamps were burning — гарэ́лі ля́мпы

6) мо́цна загарэ́ць, сьпячы́ся на со́нцы

7) Chem. згара́ць; акісьля́цца

8) Phys. выкарысто́ўваць я́дзерную энэ́ргію

2.

v.t.

1) палі́ць

2) апяка́ць, апяка́цца апа́рвацца

He burned his hand — Ён апёк руку́

3) выпа́льваць (узо́р)

4) пячы́

Mustard and pepper burn the tongue — Гарчы́ца й пе́рац пяку́ць язы́к

5) абпа́льваць (цэ́глу, гаршкі́)

6) палі́ць на вагні́ (як пакара́ньне)

3.

n.

1) апёк -у m.

2)

а) ме́сца, пашко́джанае апёкам

б) вы́паленая дзі́рка

3) мо́цны зага́р -у m.

•

- burn away

- burn down

- burn into

- burn oneself out

- burn out

- burn up

II [bɜ:rn]

n.

малы́ струме́нь, ручаёк -йка́ m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

return

[rɪˈtɜ:rn]

1.

v.i.

варо́чацца, вярта́цца

He will return this summer — Ён ве́рнецца сёлета ўле́тку

2.

v.t.

1) варо́чаць, вярта́ць, адсыла́ць наза́д, аддава́ць наза́д (напр. доўг)

Return that book to the library — Вярні́ ту́ю кні́гу ў бібліятэ́ку

2) дава́ць (прыбы́так)

3) афіцы́йна паведамля́ць, абвяшча́ць

The jury returned a verdict of guilty — Суд прысяжны́х абвясьці́ў прысу́д: вінава́ты

4) адка́зваць

“No!” — he returned crossly — “Не!” — адказа́ў ён зло́сна

to return in kind — адка́зваць тым са́мым

3.

n.

1) вярта́ньне n., зваро́т, паваро́т -у m. (куды́)

2) вярта́ньне n., зваро́т -у m. (до́ўгу)

3) адпла́та f.

a poor return for kindness — мала́я адпла́та за дабрыню́

4) справазда́ча, дэкляра́цыя f.

income tax return — пада́ткавая дэкляра́цыя

election returns — да́дзеныя галасава́ньня, вы́бараў

5) адка́з -у m.

4.

adj.

1) зваро́тны

return ticket — зваро́тны біле́т

2) паўто́рны

a return performance — паўто́рны пака́з

•

- a return game

- in return

- returns

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

scratch

[skrætʃ]

1.

v.t.

1) абдзіра́ць; ша́рпаць

Your shoes have scratched the floor — Ты паша́рпаў чараві́камі падло́гу

2) дра́паць; рабі́ць дра́піны

The cat scratched him — Кот падра́паў яго́

3) чу́хаць

He scratched his head — Ён пачу́хаў галаву́

4) чы́ркаць

to scratch a match on the wall — чыркану́ць запа́лкай аб сьцяну́

5) крэ́мзаць; піса́ць сьпяша́ючыся

6) зь ця́жкасьцю сабра́ць або́ наскрэ́бсьці (гро́шай)

2.

v.i.

1) дра́цца; дра́пацца

2) чу́хацца

3) рыпе́ць, дра́паць (пра пяро́)

4) зь ця́жкасьцю дава́ць ра́ды

3.

n.

1) дра́піна f

2) скрып, рып -у m., дра́паньне n.

the scratch of a pen — дра́паньне пяра́ (гук)

3) Sport. лі́нія ста́рту

4.

adj.

1) сабра́ны насьпе́х, збо́рны

a scratch meal — згатава́ны насьпе́х абе́д або́ вячэ́ра

a scratch football team — сабра́ная насьпе́х футбо́льная кама́нда

2) выпадко́вы

a scratch shot — выпадко́вы стрэл

•

- from scratch

- scratch out

- up to scratch

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Назола ’дакука, прыкрасць, журба’, ’надакучлівая асоба’ (Нас., Яруш., Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ), назол, назольнік ’надакучлівая асоба’ (Юрч. СНС), рус. назола ’нуда, журба, смутак’, ’шкода’, ’надакучлівы чалавек’, укр. назола ’хто робіць многа турбот’. Сюды ж назаля́ць ’надаядаць, дакучаць’ (Нас., Яруш., Шн., Сл. ПЗБ, ТС), назале́лы ’надакучлівы’ (Сцяшк. Сл.), назольный ’тс’ (Яруш.), назо́йны ’надакучлівы’ (Бяльк.), а таксама выразы: у назо́лу ’на зло’ (Булг.), даваць назолу ’назаляць’ (Шн.), назоля́ць на се́рцэ (на душу) ’трывожыць у непадыходзячы час’ (ТС). Прыведзены матэрыял, асабліва апошні фразеалагічны выраз, у аснове якога ляжыць нейкае канкрэтнае значэнне, аб чым сведчыць прыназоўнікавая канструкцыя з на, дае падставы для пошукаў архаічных адпаведнікаў у іншых славянскіх мовах, параўн. макед. назољам ’пасаліць, пасыпаць нечым’ у народнай песні, запісанай Міладзінавым: «Му донесе билки чемерики / И назоли нему бело сӑрце», дзе бело сӑрце ’страўнік’ (Тошев, Струшкиот говор. Скопје, 1979, 38, 103). Параўн. іншыя дыялектныя формы: макед. zolit ’пырскаць; пасыпаць; накрапваць’ (Hendriks, The Radožda-Vevčani dialect of Macedonian. Lisse, 1976, 301), зоља, зола ’пасыпаць соллю, цукрам, парашком’ (Белић, Галички дијалекат. Београд, 1935, 213), золте (< зол те, літаральна ’золь цябе’, ужываецца як дакор, Поповски, Македонски јазик, 1959, 10, 133), балг. назоля́вам і назолвам ’пасыпаць’ (Гераў), назоля́ва ’адкладвае яйкі на прадуктах, у якіх заводзяцца чарвякі (пра муху)’ (БЕР, 1, 652), серб.-харв. наѕоје ’пра нападзенне мух’: наѕоје̏ле му̏е месо (Елезовић, Речник косовско-метохиског дијлекта, 1. Београд, 1932, 435), зоља, ѕоља ’камары’ (Павловић, Говор Јањева. Нови Сад, 1970, 179). Такім чынам, першапачатковае значэнне дзеяслова рэканструюецца як ’пасыпаць ці пакрапіць нечым з мэтай лячэння’ і фармальна звязана з прасл. *zola ’попел’ (гл. зала́), параўн.: да ми гьи позолите ръцето со пепелта, кье ми оздравеат (Младенов: Сб. Солун. София, 1934, 62); развіццё значэння да ’надаядаць, дакучаць, дапякаць’ на падставе ’раздражняць рану, уздзейнічаючы на яе пры дапамозе лекаў, зёлак’, параўн. народны выраз надаеў, як горкае зелле, што дае падставы для рэканструкцыі прасл. *zoliti ’пасыпаць (попелам, парашком і інш.)’. Агляд іншых версій: Гаўлава (Etymologica Brunencia. Praha, 1978, 34–35) рэканструюе прасл. *zoliti ’шкодзіць, мучыць’ на падставе ўсходнеславянскіх слоў і і.-е. паралеляў. Скок (3, 664): зоља ’мушка’ < zujati (гукапераймальнае). Фасмер (3, 39) аддзяляе рус. назойливый ’надаедлівы’ ад назола, выводзячы яго з зой ’шум’, падрабязны разбор гэтай версіі і спробу фармальнай і семантычнай рэканструкцыі развіцця слова гл. Шалепіна: Русские говоры Сибири. Томск, 1981, 67–69; Шустар-Шэўц указвае на паралель в.-луж. zelić (⩽ zolić) ’голасна клясці, праклінаць’ і славен. zoliti ’крычаць, шумець’, што можа сведчыць аб старажытнасці такой семантыкі (ВЯ, 1983, 46), параўн. яшчэ бел. зяліць ’тлуміць’: Зеліш ты сваімі песьнімі усю хату (Яўс.). Не выключана, што ў развіцці асобных славянскіх моў назіралася змяшэнне розных дзеясловаў, блізкіх па форме, у прыватнасці са значэннем ’пасыпаць (попелам і інш.)’ і ’крычаць, шумець’. Дарэчы, прыгатаванне лекаў у выглядзе парашкоў ці раствораў, атрыманых шляхам спальвання зёлак і іншых матэрыялаў, а таксама разбаўлення атрыманага попелу ў вадзе, з’яўляецца старажытнай практыкай народнай медыцыны (у прыватнасці, знахарства). Тым самым магчыма звязаць значэнне ’пасыпаць (попелам і інш.)’ і значэнне ’заліць лугам (бялізну і інш.)’. Што датычыць зяліць ’тлуміць’, звычайна азяліць галаву, то не выключана, што тут асноўнае значэнне не ’шумець’, а ’выклікаць стан ачмурэння, выпіўшы настоенага зелля’, пра што сведчыць і другое значэнне азяліцца ’напіцца гарэлкі’ (параўн. чортава зелле = гарэлка), азелены ’затлумлены, п’яны’ (Яўс.). Гл. зала́, зелле, заліць 1, зяліць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

біць, б’ю, б’еш, б’е; б’ём, б’яце; заг. бі; незак.

1. каго. Наносіць удары каму‑н. з мэтай прычыніць боль; збіваць. Біў-біў Іван ведзьму, пакуль яна прасіцца не пачала. Якімовіч. // Хвастаць чым‑н. гнуткім. Высокі авёс біў дзяўчынку мяцёлкамі па твары і руках, асыпаўся ў кошык. Сіняўскі. Пальцы рукі нецярпліва перабіралі лазовы дубец, якім .. [афіцэр] раз-поразу біў па халявах ботаў. Лынькоў.

2. каго-што. Вынішчаць, забіваць (пра людзей). // Забіваць на паляванні (пра жывёл). Адны па пушчах і лясах Звяроў лавілі, білі. Танк.

3. каго-што. Перамагаць каго‑н.; наносіць паражэнне. [Дзядзька:] — Цябе [Цімоха] яшчэ .. і заваду на свеце не было, як я яго, германца, біў. Брыль. [Талаш:] — Мы звяжам тут рукі панам,.. будзем нападаць на іх абозы,.. без літасці біць таго, хто будзе стаяць за паноў. Колас.

4. перан.; каго-што. Весці барацьбу з кім‑, чым‑н., накіроўваць сваё дзеянне супраць каго‑, чаго‑н. І вашы [Маякоўскага] вершы Зноў дакладна б’юць Па мордах розных чэрчыляў і клеяў. Панчанка. [Радзевіч Варанецкаму:] — Але май на ўвазе: дэмагогаў трэба біць фактамі! Дуброўскі. // Прычыняць непрыемнасці, прымушаць перажываць. Нават самыя збітыя, газетныя выразы з .. [Бародкавых] вуснаў гучэлі са сваёй першароднай сілай — пранікнёна, свежа і моцна, словы білі, як камяні. Шамякін.

5. Стукаць, удараць. [Людзі] пабеглі да акна і пачалі біць па яго жалезных кратах. Лынькоў. Конь бяжыць, капытом зямлю б’е. Якімовіч. [Качкі] таксама не могуць лётаць, а толькі плаваюць і пры гэтым хутка, і гучна б’юць па вадзе крыламі. Маўр. // Парывіста, моцна ўдараць у што‑н. (пра хвалі, дождж, вецер і пад.). Вецер свістаў у вушах, калючыя і гарачыя сняжынкі білі ў твар. Мікуліч. Хвалі білі ў бераг усё часцей і часцей. Кулакоўскі. / у безас. ужыв. Часам.. трапляліся глыбокія лагі, і .. [Марта з Паўлам] абавязкова заглядалі ў іх — адтуль, як з сутарэння, біла пранізлівым холадам. Вышынскі. // Рэзка, моцна дзейнічаць на пачуцці чым‑н., імкліва пранікаць куды‑н. (пра святло, гарачыню, пах, гукі і пад.). Першакурсніца Люда Нагорная.. прыплюшчыла вочы, бо вельмі ветлівы фатограф даволі нахабна біў ёй у твар святлом. Брыль. Праз шчыліну ў сцяне ў вочы біў тонкі сонечны прамень. Грахоўскі. Плынь гарачага паветра ішла сюды і біла горача ў твар. Чорны. У нос б’е едкі кіслы тытунь: дыму поўна хата, як зачыніць. Пташнікаў.

6. у што. Б’ючы чым‑н. аб што‑н., утвараць стук, звон, гул і пад. Біць у рэйку. □ Пятрусь Кравец, званар, сядзеў на званіцы, дзержачы ў руках вяроўку, і зрэдку біў у звон. Колас. А дзядок нейкі крычаў «горка» І з захапленнем у бубен біў. Кірэенка.

7. што і без дап. Гучаць, вызвоньваць, званіць. У чыстым пакоі прахрыпеў насценны гадзіннік і пачаў біць. Лобан. Б’юць крамлёўскія куранты на Спаскай вежы. Кавалёў. Гарманісты іграюць, нібы на вяселлі, Бубны б’юць, маладыя гучаць галасы. Куляшоў.

8. Быць у пастаянным рытмічным руху; пульсаваць (пра сэрца, кроў). Сэрца моцна біла ў грудзях. Дамашэвіч.

9. Страляць, абстрэльваць. Артылерысты пачалі біць .. простай наводкай. Чорны. Камсамолачка Дарота! Пойдзем разам ваяваць, — Буду біць я з кулямёта, Ты — патроны падаваць. Крапіва. // Страляць (пра зброю). Захліпаліся нямецкія кулямёты.. Білі яны трасёрамі. Шамякін.

10. што. Разбіваць, ламаць. Па гаршку цаляць не буду: Я ж не дурань біць пасуду. Крапіва.

11. Выцякаць імклівым струменем; вылівацца з сілай. Ракой, фантанамі з зямлі б’е нафта. Купала. Каля самага берага б’е з-пад зямлі крыніца з серабрыстай сцюдзёнай вадой. В. Вольскі. Я вылез з-пад .. [каня] і бачу: пярэднія ногі перабіты, кулямётная чарга прашыла таксама жывот. Адусюль б’е кроў. Няхай. Сервант насцеж, шыфаньер насцеж, усе футаралы на падлозе, з крана вада б’е, на абрусе лужына, дзверы не зачынены, — цэлы пагром! Гарбук. // З сілай вырывацца, шугаць (пра полымя). Бушуе, б’е полымя ўвысь, Выкідвае дым. Колас. // перан. Выбівацца (пра бурныя, поўныя невычарпальнай сілы праявы энергіі). Са Смольнага, дзе — біла плынь імкненняў, Дзе браў раўненне пераможны клас, Ён [Ленін] справы новых бачыў пакаленняў. Ён бачыў нас. Ён добра бачыў нас. Кірэенка. / у безас. ужыв. [Дзяўчат] ахапіў працоўны запал, ад іх біла маладосцю, здароўем, натхненнем, азартам. Карпюк. // перан. Свяціцца, выяўляцца (пра пачуцці). Эх, сонечная раніца, Цямней ты нам за ноч! Маўчалі людзі хмурыя, А помста біла з воч. Панчанка.

12. каго-што. Разм. Трэсці (пра хваробу, хваляванне, страх і пад.). Ад ранішняй вільгаці і страху .. [Сашу] пачала біць ліхаманка. Шамякін. Дым лезе ў вочы, цябе б’е кашаль, але ты трымаешся. Шахавец. Шуру, нягледзячы на цёплы кажух, білі дрыжыкі. Навуменка.

13. У спартыўных гульнях — удараць па чым‑н., кідаць што‑н., імкнучыся папасці. Біць па варотах.

14. што. Прабіваць; свідраваць, капаць. Мы білі штольні дынамітам. Звонак. Апошняя куля трапіла ў бутлю, прызначаную для людзей, якія заўтра павінны былі пачаць біць студню на Кагутовай сядзібе. Караткевіч.

15. Убіваць, заганяць, забіваць. Білі ў дно рачное палі, Клалі бэлькі і брусы. Зарыцкі.

16. Раздзяляць на больш дробныя часткі. Яшчэ зранку, на досвітку, пайшоў наш дзядзька на рум біць калоды. Колас. Людзі бачылі, што за горадам, дзе кладуць новую шашу, паміж малатабойцаў, што білі каменне, ёсць адзін вельмі малады. Чорны.

17. што. У некаторых рамёствах — вырабляць пэўным спосабам. Біць масла. Біць валёнкі.

18. У гульні ў шахматы, шашкі — браць фігуру праціўніка. Дошка малая, ды і манеўранасць шашак абмежавана жорсткімі правіламі: хадзіць толькі ўперад, біць абавязкова! «Маладосць». // У картачнай гульні — выйграваць, раскрываючы большую карту. Біць козырам.

•••

Байды біць — пазбягаць работы, займацца глупствам.

Бібікі (лынды) біць — гультаяваць, бяздзейнічаць; займацца пустымі справамі.

Біць адбой — а) даваць сігнал на спыненне якога‑н. дзеяння; б) адмаўляцца ад свайго рашэння, думкі; адступаць ад свайго намеру. На начальніка з раёна як хто халоднай вады цэбар узліў. Пачаў біць адбой. Чорны.

Біць з гарматы па вераб’ях — тое, што і страляць з гарматы па вераб’ях (гл. страляць).

Біць крыніцай — бурна развівацца, квітнець. Як толькі пачыналася раніца, у заезджым доме Гірша Дрэйзіна пачынала крыніцаю біць жыццё. Чорны.

Біць на што — імкнуцца да чаго‑н., дамагацца чаго‑н. Біць на вонкавы эфект.

Біць па кішэні — уводзіць у вялікія выдаткі.

Біць паклоны — пры малітве рабіць нізкія паклоны; нізка кланяцца.

Біць трывогу — а) даваць сігналы аб небяспецы або нападзе ворага; б) заклікаць да барацьбы супраць каго‑, чаго‑н.; звяртаць увагу на пагрозу чаго‑н.

Біць у вочы — быць прыкметным, прыцягваць увагу.

Біць (сябе) у грудзі — а) біць сябе кулаком у грудзі, запэўніваючы ў чым‑н.; клясціся, запэўніваць у чым‑н. — Я — сацыяліст-рэвалюцыянер, — б’е сябе ў грудзі аграном. Якімовіч; б) біць сябе кулаком у грудзі ў роспачы; каяцца ў чым‑н.

Біць у званы — а) балбатаць, малоць языкамі, пустазвоніць; б) тое, што і біць у набат.

Біць у (адну) кропку — накіроўваць увагу, словы, дзеянні на што‑н. адно.

Біць (пляскаць) у ладкі (далоні) — удараць далонню аб далонь; адбіваць такт. — А, дзядзька, дзядзечка, саколік! Насып мне ягад у прыполік! — Дай мне дубец! — А мне дай вуды! — крычаць малыя шалапуды, Бягуць і скачуць, б’юць у ладкі... Колас.

Біць у лёт — тое, што і страляць у лёт (гл. страляць).

Біць у набат — а) пры дапамозе звана склікаць людзей з выпадку бедства; б) выклікаць трывогу, звяртаць увагу грамадства на што‑н.

Біць (даваць) у нос — пра востры, едкі пах чаго‑н.

Біць у хамут — рэзка рэагаваць, выяўляючы крыўдлівасць.

Біць у цэль (міма цэлі) — а) пападаць (не пападаць) у цэль; б) дасягаць (не дасягаць) патрэбнага выніку.

Біць (ліцца) цераз край — праяўляцца з вялікай сілай (пра пачуцці, энергію і пад.).

Біць чалом — а) прасіць каго‑н. аб чым‑н. [Гаруноў:] — Не буду чалом біць і не буду прасіць, каб мяне не паміналі ліхам. Дуброўскі; б) пачціва кланяцца каму‑н., вітаць каго‑н. Зямля мая! Мой дом, мой хлеб адзіны, Я вечна твой, я б’ю табе чалом. Дайнека.

З-за вуха біць — гаварыць прама, рэзка.

Ногі біць — натруджваць ногі працяглай і дарэмнай хадзьбою.

Час б’е чый або каго-чаго — а) надыходзіць, набліжаецца канец; б) надыходзіць час што‑н. рабіць.

Язык аб зубы біць — гаварыць пустое; малоць языком.

Як у бубен біць — жыва і настойліва перадаваць якую‑н. чутку, гаварыць у адзін голас пра што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гро́шы мн Geld n -(e)s (pl -er рэдка); Gélder pl (сумы);

фін, эк абясцэ́неныя гро́шы entwértetes Geld;

адступны́я гро́шы Entschädigungssumme f;

”гара́чыя” гро́шы „héißes“ [fluktuíerendes] Geld;

дро́бныя гро́шы Kléingeld n;

камісі́йныя гро́шы Provisión [-vi-]f;

металі́чныя гро́шы Hártgeld n, Metállgeld n;

ная́ўныя гл гатоўка;

неразме́нныя гро́шы nicht éinlösbares Geld;

нявы́даткаваныя гро́шы nicht áusgegebenes Geld;

пад’ёмныя гро́шы Úmzugsgeld n;

папяро́выя гро́шы Papíergeld n;

разме́нныя гро́шы Wéchselgeld n;

рэа́льныя гро́шы reélles Geld;

су́тачныя гро́шы Diäten pl, Tágesgeld n;

фальшы́выя гро́шы Fálschgeld n;

атры́мліваць гро́шы ў ба́нку Geld bei der Bank erhálten*;

атры́мліваць гро́шы па вэ́ксалю Wéchsel éinlösen;

атры́мліваць гро́шы па чэ́ку Geld gégen Scheck erhálten*;

браць гро́шы з раху́нку Geld ábheben*;

браць гро́шы ў пазы́ку Geld bórgen;

выдатко́ўваць гро́шы Geld áusgeben*;

выма́ць гро́шы з абарачэ́ння Geld aus dem Úmlauf zíehen*;

вярта́ць гро́шы Geld zurückzahlen;

дава́ць гро́шы ў пазы́ку Geld léihen*;

здыма́ць гро́шы з раху́нку Geld vom Kónto ábheben*;

кампенсава́ць гро́шы Geld ersétzen;

капі́ць гро́шы Geld spáren;

кла́сці гро́шы ў банк Geld deponíeren;

мяня́ць гро́шы Geld wéchseln;

трыма́ць гро́шы ў ба́нку Geld auf der Bank háben;

◊ ні за які́я гро́шы! um kéinen Preis!;

быць пры граша́х bei Kásse sein;

выкіда́ць гро́шы на ве́цер das Geld zum Fénster hináuswerfen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Kárte

f -, -n

1) ка́ртка (у розн. знач.)

die gélbe [grüne, róte] ~ — жо́ўтая [зялёная, чырво́ная] ка́ртка

2) геагр. ка́рта

3) пашто́ўка, ка́ртка

4) біле́т, квіто́к

5) ка́ртка менр

6) ка́ртка (харчовая)

7) ка́ртка (візітная)

8) ка́рта (ігральная)

álles auf éine ~ sétzen — тс. перан. паста́віць усё на ка́рту

~n légen — раскла́дваць пасьцнс; варажы́ць на ка́ртах

ein Spiel ~n — кало́да ка́ртаў

~n áufdecken — адкрыва́ць ка́рты

éine ~ áusspielen — пайсці́ з (якой-н.) ка́рты

die ~ sticht — ка́рта бярэ́ [б’е]

sich nicht in die ~n gú- cken lássen* — не дава́ць загляда́ць у свае́ ка́рты; перан. скрыва́ць [таі́ць] свае́ наме́ры

álle ~n in der Hand behálten* — мець усе́ ка́рты на рука́х

mit óffenen ~n spíelen — гуля́ць [дзе́йнічаць] адкры́та

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)