ГРЫНЦЭ́ВІЧ Людвік [1717(?) — 10.10.1783], бел. і літоўскі архітэктар, прадстаўнік позняга барока. Сярод работ на Беларусі: касцёлы аўгусцінцаў (1750—66) у фальварку Забелы (сучасная в. Валынцы Верхнядзвінскага р-на), дамініканцаў у г.п. Друя Браслаўскага р-на (1765—73; разам з арх. А.Парака), дамініканскі кляштар у Нясвіжы (1780-я г.; усе не зберагліся). Удзельнічаў у рэканструкцыі касцёла місіянераў у Вільні (1753), стварыў дамініканскія касцёлы ў гарадах Расейняе (1776—83) і Вірбалісе (1783).

т. 5, с. 483

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГУМІЛЕ́ЎСКІ Сяргей Львовіч

(н. 29.3.1963, Мінск),

бел. скульптар. Сын Л.М.Гумілеўскага. Скончыў Бел. тэатр.-маст. ін-т (1987). У рэаліст. традыцыях скульптуры стварае станковыя кампазіцыі, партрэты сучаснікаў, дзеячаў культуры мінуўшчыны: «Спрадвечнае», «Мацярынства», «Скарына», «М.Багдановіч», «Малітва», «Коннік», «Ефрасіння Полацкая» і інш. (усе 1990—96). Відавочна імкненне да ўласнай стылістыкі ў паркавай скульптуры: «Уладзіслаў Сыракомля» і «Ян Марыя Бернардоні» (абедзве 1993) у Нясвіжы, «Галубка» (1995) ў Бат. садзе ў Мінску і інш.

Л.Ф.Салавей.

т. 5, с. 533

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЛА́ЙТА (Lajta) Бела

(23.1.1873, Будапешт — 12.10.1920),

венгерскі архітэктар. Скончыў Тэхн. ун-т у Будапешце (1895), вучыўся таксама ў Італіі, Германіі і інш. зах.-еўрап. краінах. З 1901 працаваў у Будапешце. У пошуках выразных прасторавых і канстр. вырашэнняў спрошчваў і геаметрызаваў формы, паступова перайшоў ад стылю мадэрн да функцыяналізму: будынкі камерцыйнага вучылішча (1910—12), прытулку для бедных (1911), дом Рожавёльдзьі (1911—12) — усе ў Будапешце, будынак банка ў Эржэбетвараш (1911).

т. 9, с. 104

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ухо́даць сов., разг.

1. изнури́ть, изму́чить;

так ~дала яго́ хваро́ба — так изнури́ла его́ боле́знь;

2. уби́ть, погуби́ть;

3. промота́ть, загуби́ть;

у. усе́ гро́шы — промота́ть все де́ньги;

◊ ~далі сі́ўку круты́я го́ркі — погов. уката́ли (уходи́ли) си́вку круты́е го́рки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перерыва́ть​II несов. (к переры́ть)

1. (рыть, вскапывать) капа́ць, перако́пваць; (о животных) ры́ць;

2. (ворошить) перако́пваць;

перерыва́ть все я́щики в столе́ перако́пваць усе́ шуфля́ды ў стале́;

3. (рыть, вскапывать заново, ещё раз) перако́пваць;

4. (рыть, вскапывать поперёк) перако́пваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пресы́титься

1. (пищей) нае́сціся (да адва́лу); (объесться) аб’е́сціся;

2. (перенасытиться) спец. перанасы́ціцца;

3. перен. (насладиться) (да адва́лу) наце́шыцца; (удовлетвориться) (да адва́лу) здаво́ліцца;

он пресы́тился все́ми развлече́ниями ён наце́шыўся (здаво́ліўся) усі́мі заба́вамі (да адва́лу), усе́ заба́вы яму́ збры́далі (надаку́чылі).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

verrénken

vt вы́віхнуць

damít kann man sich die Zúnge ~ — разм. на гэ́тым язы́к зло́міш

sich (D) nach j-m den Hals ~ — разм. усе́ во́чы праглядзе́ць (чакаючы каго-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

nerve

[nɜ:rv]

1.

n.

1) нэрв -а m.

to get on one’s nerves — нэрвава́ць каго́-н.; злава́ць, раздражня́ць

2) сі́ла, энэ́ргія f.

to strain every nerve — напру́жваць усе́ сі́лы

3) адва́га f., спако́йнасьць, упэ́ўненасьць у сабе́

to lose one’s nerve — спало́хацца; зьбянтэ́жыцца; стра́ціць упэ́ўненасьць у сабе́

a man of nerve — чалаве́к з адва́гай

4) informal наха́бнасьць f., наха́бства n.; грубія́нства n.

5) жы́лка (у лі́сьцях расьлі́наў і кры́лах насяко́мых)

2.

v.t.

дадава́ць сі́лы, бадзёрасьці або́ адва́гі

to nerve oneself —

а) сабра́цца зь сі́ламі, сабра́ць усе́ сі́лы

б) набра́цца сьме́ласьці

•

- an attack of nerves

- nerves

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Вярэ́паўка ’земляная жаба, рапуха’ (Жд., 2, Некр., Шат.); ’тоўстая, непаваротлівая і неахайная жанчына’ (Некр., Шат.); ’няўклюда’ (слуц., Жыв. сл.). У іншых славян лексема адсутнічае. Магчыма, узнікла ў выніку кантамінацыі літ. varlė̄ і бел. *рэпаўка; параўн. укр. ропа́вка, якое да слав. rop‑uxa. Інакш Краўчук (ВЯ, 10, 1976, 71). Фасмер (3, 503) звязвае апошняе з ропа́ ’гной’, Траўтман (246) і Мюленбах-Эндзелін (3, 478, 479) — з літ. ropóti, лат. rāpot ’поўзаць’. Трубачоў (Фасмер, 3, 503) усе рус., бел., укр. формы з пачатковым роп‑ лічыць запазычаннем з польск. ropucha < chropucha (Брукнер, 463). Гл. варопаўка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ляўша́, ляўша́к, леўша́к, ляўша́ты, ляўшні́к, ляўшня́, ляўшу́н, ляўшэ́нь ’леварукі’ (ТСБМ, Чач., Сцяшк., Шат., Мат. Маг., Нар. сл., Сл. ПЗБ). Усе словы ўтвораны ад першага, якое з лев‑ (< прасл. lěvъ) і суфікса ‑ш‑а. У сувязі з тым што ў слав. гаворках існуе другая назва левага — šujь, можна дапусціць, што цяперашняе ‑ш‑а з’яўляецца скарочанай другой часткай кантамініраванага *lev‑šuj, якое магло ўзнікнуць пры налажэнні арэала з lěv‑ на арэал з šuj‑ і аформіцца па аналогіі да суфікса ‑уша. Параўн. суч. рус. леворуч і левшерукий, левка́, лево́ня, левош, леву́ха, леву́ша, левха́, левы́ка, левя́к.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)