лаза́ ж., в разн. знач. лоза́;
кусты́ лазы́ над рэ́чкай — кусты́ лозы́ над ре́чкой;
пле́сці ко́шыкі з лазы́ — плести́ корзи́ны из лозы́;
вінагра́дныя ло́зы — виногра́дные ло́зы;
○ ні́цая л. — та́льник;
◊ даць лазы́ — зада́ть пе́рцу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Кра́таць 1 ’рухаць, варушыць’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах., Гарэц., КЭС, лаг., Яруш., Яўс.). Беларуская лексема лічыцца запазычаннем з літ. kratýti ’трэсці’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 68). Больш надзейнай здаецца іншая версія аб пранікненні з балтыйскіх дыялектаў. Мы маем на ўвазе паралелі да літ. krutė́ti ’рухацца’ (гл. Фрэнкель, 303), якое магло праз *krъtěti даць кратаць. Параўн. асабліва літ. krùtinti, krutnóti ’рухаць, чапаць, кранаць’ і бел. кратаць, кранаць.
Кра́таць 2 ’чапаць, дакранацца’ (ТСБМ, Шпіл., Сл. паўн.-зах.). Гл. кратаць 1 і кранаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Старча́к ‘палка, тонкі кол, уваткнуты ў зямлю’, ‘прадмет, які стаіць старчма’ (ТСБМ), ‘дрэва са зламанай вершалінай (сукамі)’ (Сл. ПЗБ, Шатал.), ‘галоўны корань у дрэве’ (Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), ‘плот-штакетнік’ (Нар. сл.), старшя́к ‘тоўсты канец бервяна’ (Сл. Брэс.), starczanik albo dzied ‘вертыкальны корань у сасне’ (Пятк. 2), прысл. старчака́ ‘вертыкальна; уніз галавой’ (Сл. ПЗБ, Ян., Янк. 2), старчакэ́ ‘тс’ (Сцяшк. Сл.), даць сторчака́ ‘ўпасці галавой уніз’ (ТС), старчако́м ‘старчма’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Янк. 2), старч ‘стырчак’ (ТС). Да сторч (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
раздзялі́цца, ‑дзялюся, ‑дзелішся, ‑дзеліцца; зак.
1. Распасціся на часткі; падзяліцца. Калі ж Марыя зусім блізка нагнулася над гняздзечкам, пуховы мячык раздзяліўся на пяць жывых істот. Кулакоўскі. Настаўнікі раздзяліліся на дзве групы. На чале адной стаяў Садовіч, другую павёў Лабановіч. Колас. // Даць два або некалькі адгалінаванняў, разгалінавацца. Неўзабаве, за крутым паваротам, Быстранка раздзялілася на два рукавы. Брыль.
2. Размеркавацца паміж кім‑, чым‑н. Функцыі раздзяліліся. Абавязкі раздзяліліся.
3. перан. Разысціся ў чым‑н., выявіць розніцу, не супасці. Камандзір прапанаваў усё ж ісці нацянькі ў Шчотаўку. Думкі раздзяліліся. Федасеенка.
4. Падзяліць паміж сабой маёмасць, гаспадарку; адасобіцца адзін ад другога. Кавалёва больш не слухала Фёклу. Перад ёй сядзеў Іван Лазоўскі і пераконваў, што з дачкою Лідай жыць не можа, раздзяліліся, а адшчапіцца няма куды. Дуброўскі.
5. У матэматыцы — не даць астачы пры дзяленні; падзяліцца. Шэсць раздзеліцца на тры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спуск, ‑а і ‑у, м.
1. ‑у. Дзеянне паводле дзеясл. спускаць — спусціць (у 1–3, 6–8 і 11 знач.) і спускацца — спусціцца (у 1, 2 і 5 знач.).
2. ‑а. Месца, па якім спускаюцца ўніз, нахіленая плоскасць. Найгорш было сыходзіць на крутым спуску каля суседняй вуліцы. Пальчэўскі. Са свістам і галёканнем праходзіла чарада гарадскіх падлеткаў, шукаючы спуска да ракі. Ракітны.
3. ‑а. Кручок у агнястрэльнай зброі, які націскаюць пальцам, каб зрабіць выстрал; спускавы кручок. // Прыстасаванне ў фота- і кінаапараце для адкрывання затвора аб’ектыва.
4. ‑а. Сталярная прылада з доўгай калодкай для выраўноўвання паверхні; фуганак.
5. ‑а. Спец. Пропуск у верхняй частцы старонкі перад пачаткам раздзела кнігі.
6. ‑а. Спец. Расстаноўка звярстаных палос набору ў такім парадку, які забяспечвае правільную паслядоўнасць старонак.
•••
Не даць спуску каму гл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жар (род. жа́ру) м., разг. (горячие угли) жар;
◊ бе́гчы, як жа́ру ўхапі́ўшы — бежа́ть сломя́ го́лову;
даць (зада́ць) жа́ру — дать (зада́ть) жа́ру;
падда́ць жа́ру — подда́ть жа́ру;
чужы́мі рука́мі ж. заграба́ць — погов. чужи́ми рука́ми жар загреба́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
floor [flɔ:] n.
1. падло́га
2. паве́рх;
the ground/first/second/top floor BrE пе́ршы/другі́/трэ́ці/ве́рхні паве́рх
3. дно (мора, акіяна)
4. the floor ме́сцы чле́наў парла́мента ў за́ле пасяджэ́нняў
5. the floor : get/give the floor атрыма́ць/даць сло́ва
6. мініма́льны ўзро́вень (цэн, заработнай платы)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
rope1 [rəʊp] n.
1. кана́т, вяро́ўка
2. ні́тка, вя́зка;
a rope of onions вя́зка цыбу́лі;
a rope of pe arls ні́тка жэ́мчугу
♦
give smb. enough rope даць каму́-н. свабо́ду дзе́янняў;
a rope of sand падма́нлівая трыва́ласць;
know the ropes infml ве́даць усе́ хады́ і вы́хады
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Óbdach
n -(e)s схо́вішча, прыту́лак, прыста́нішча
kein ~ háben — не мець прыту́лку, быць бяздо́мным
j-m ~ gewähren — даць прыту́лак каму́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Phantasíe, Fantasíe
f -, -sí¦en фанта́зія
du hast áber ~! — ну і фанта́зія ў цябе́!
séiner ~ fréien Lauf lássen* — да́ць во́лю сваёй фанта́зіі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)