усва́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Разм.

1. Сватаючы, дабіцца згоды на шлюб; сасватаць. [Несцер Іпатавіч:] — Нават дзецюка самага лепшага ва ўсім Турчанскім раёне вам [Валянціна Фёдараўна] за мужа ўсватаў. Дубоўка.

2. перан. Уладкаваць каго‑н. куды‑н. — Ат, — пачуўся насмешлівы голас Лясовіча, — вы самі, Сцяпан Захаравіч, усваталі яго ў старшыні і робіце выгляд, што плачаце. Хадкевіч. Думаў я пра гэта і вечарам, калі клаўся спаць на сваім новым ложку ў хаце цёткі Антоніхі, куды мяне ўсватаў на жыхарства калгасны бухгалтар. Нядзведскі. // Схіліць каго‑н. да чаго‑н. [Усевалад:] — Баюся нават сказаць, Барыс. Вельмі ж у цяжкую справу ты мяне ўсватаў. Скрыган. // Навязаць каму‑н. што‑н. Кожнай з гэтых баб хацелася больш за ўсіх увайсці ў Аміліна давер’е, бо гэта быў тавар, які можна было ўсватаць шмат каму, і мець ад гэтага нейкі заработак. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фармірава́цца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; незак.

1. Складвацца, набываць пэўную форму, выгляд у выніку развіцця, росту. Сучасная паверхня Беларусі фарміравалася на працягу вялікага прамежку часу. // Развівацца фізічна. // перан. Набываць закончанасць, сталасць у выніку развіцця, змен. У падарожжах фарміруецца і мацнее характар. В. Вольскі. Ігнась з рамана «Сын», таксама як і Рыгор з «Сокаў цаліны», паслядоўна фарміруецца ў рэвалюцыйнага барацьбіта. Перкін.

2. Складвацца, стварацца, арганізоўвацца (пра калектыў, групу, орган і пад.). [Сакольны:] — Усім вам, таварышы, вядома, што гэтая група фарміруецца не па загаду, а добраахвотна. Кулакоўскі. // Стварацца шляхам камплектавання людзьмі, матэрыяльнай часткай (пра вайсковую часць). [Алёкса:] — Наша дывізія фарміравалася ў Валагодскай губерні, ваявала супраць англічан і амерыканцам. Машара.

3. Складацца з вагонаў, суднаў шляхам размяшчэння іх у пэўным парадку. — Браткі! — падышоў з цяжкай ношай Станіслаў. — Дзе фарміруецца поезд на Познань? Гурскі.

4. Зал. да фарміраваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wándeln

1.

vi (s) хадзі́ць, блука́ць

auf dem Wége des Rúhmes ~ — ісці́ па шляху́ сла́вы

auf Érden ~ — жыць на зямлі́ [све́це]

ein ~des Léxikon — жарт. хадзя́чая энцыклапе́дыя

wie ein ~des Gespénst áussehen* — мець вы́гляд хадзя́чай сме́рці

2.

vt (з)мяня́ць, ператвара́ць (у што-н.)

3.

(sich) мяня́цца

(in A) ператвара́цца (у што-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

air​1 [eə] n.

1. паве́тра;

fresh air све́жае паве́тра;

in the open air на во́льным паве́тры;

travel by air ляце́ць самалётам

2. the air эфі́р;

go on the air выхо́дзіць/вы́йсці ў эфі́р, выступа́ць па ра́дыё;

be off the air : We’ll be off the air until 15 hours. Перапынак у перадачах да 15 гадзін.

3. pl. airs derog. ва́жны вы́гляд; мане́рнасць; крыўля́нне;

put on airs ва́жнічаць; трыма́цца пага́рдліва/фанабэ́рыста/ганарлі́ва

♦

build castles in the air будава́ць паве́траныя за́мкі;

beat the air таўчы́ ваду́ ў сту́пе;

walk on air не чуць ног пад сабо́й (ад ра́дасці)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

tone

[toʊn]

1.

n.

1) тон -у m.

2) тон -у m., мане́ра f.

a moral tone — павуча́льны тон

3) хара́ктар -у m., агу́льны вы́гляд, стыль -ю m.

tone of elegance — тон элега́нтнасьці

4) афарбо́ўка f., ко́лер -у m.; адце́ньне ко́леру

I like the soft green tone of this painting — Мне падаба́ецца спако́йны зялёны тон гэ́тага малю́нку

2.

v.

надава́ць тон; задава́ць тон (паказва́ць пры́клад)

•

- tone down

- tone up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

План 1 ’чарцёж — памяншальны выгляд мясцовасці, прадмета на плоскасці’ (ТСБМ, Яруш., Шат.), ’прысядзібны ўчастак калгасніка, надзел, сядзіба, зямля пры хаце’ (гом., ЛА, 3; Мат. Гом.; Ян.; свісл., Сл. рэг. лекс.; ветк., рэчыц., нясвіж., слаўг., Яшк.), ’незабудаваны ўчастак зямлі ў межах вёскі, які належыць аднаму гаспадару, пляц’ (Нар. сл.), пла́нік ’тс’ (жлоб., ЛА, 3), плян ’тс’ (Яруш.), план ’агарод’ (ветк., ЛА, 2), план ’зямля былога сталыпінскага хутара’ (Яшк.). З рус. ці польск. моў, у якіх — з франц. plan ’плоскасць’ ці з ням. Plan ’паверхня’, апошнія ўзыходзяць да с.-лац. plānum ’роўнае месца, раўніна, плоскасць’ (Фасмер, 3, 273; Махэк₂, 454; Банькоўскі, 2, 597, гл. Васэрцыер, 174). Сюды ж швянч. плано́к ’узор для ткання’ (Сл. ПЗБ).

План 2 ’праграма заданняў і прац’, ’парадак, паслядоўнасць, сістэма’ (ТСБМ), ’жыццёвы парадак, спосаб грамадскага жыцця’ (ТС). Праз польск. plan ’план, расклад, праграма’ (ужо ў А. Міцкевіча), а таксама старыя plant, piania, ці рус. план ’тс’ з ням. Plan ’задума, мэта’, якое ў XVIII ст. было запазычана ў франц. мову (plan ’задума, праект, план’ для plant ’саджанец, флянс’ > ’гадавальнік’ як ’нешта задуманае, выдуманае’, гл. Васэрцыер, 174). Сюды ж жыт. планаваць з пераносным значэннем ’абмяркоўваць (пра старога, які ідзе і размаўляе сам з сабою)’ (Мат. Гом.) < польск. planować ’меркаваць, будаваць планы’ (Кюнэ, Poln., 87).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

набы́ць I сов.

1. (стать обладателем) приобрести́;

н. каня́ — приобрести́ ло́шадь;

2. приобрести́, овладе́ть (чем);

н. ве́ды — приобрести́ зна́ния; овладе́ть зна́ниями;

н. пра́ва — приобрести́ пра́во;

3. приня́ть, приобрести́;

пако́й набы́ў ране́йшы вы́гляд — ко́мната приняла́ (приобрела́) пре́жний вид;

размо́ва ~ла́ во́стры хара́ктар — разгово́р при́нял о́стрый хара́ктер;

4. (заработать) заслужи́ть, сниска́ть, стяжа́ть;

н. сла́ву — заслужи́ть (сниска́ть, стяжа́ть) сла́ву;

5. (что-л. неприятное) получи́ть, нажи́ть;

н. хваро́бу — получи́ть (нажи́ть) боле́знь

набы́ць II сов., разг. (какое-л. время) пробы́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

фігу́ра

(лац. figura = вобраз, выгляд)

1) форма, абрысы чаго-н.;

2) знешнія абрысы чалавечага цела (напр. стройная ф.);

3) перан. чалавек як носьбіт якіх-н. уласцівасцей (напр. палітычная ф.);

4) перан. важная, значная асоба (напр. буйная ф. у навуцы);

5) становішча цела, прадмета (у танцы, пры палёце) (напр. ф. вальса, ф. вышэйшага пілатажу);

6) ігральная фішка (напр. шахматная ф.);

7) мат. сукупнасць пунктаў на плоскасці або ў прасторы (напр. геаметрычная ф.);

8) моўны зварот, які надае мове асаблівую выразнасць (напр. стылістычная ф.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

взгляд ж.

1. (взор) по́зірк, -ку м.; по́гляд, -ду м.;

бро́сить взгляд гля́нуць, зірну́ць, кі́нуць по́зірк;

2. (мнение) по́гляд, -ду м., ду́мка, -кі ж.;

разделя́ть чьи́-л. взгля́ды падзяля́ць чые́-не́будзь по́гляды (ду́мкі);

вы́сказать свой взгляд вы́казаць свой по́гляд (сваю́ ду́мку);

◊

на взгляд на вы́гляд, з вы́гляду;

на (чей-л.) взгляд на (чый-небудзь) по́гляд, на (чыю-небудзь) ду́мку;

с пе́рвого взгля́да з пе́ршага по́зірку (по́гляду);

изме́рить взгля́дом зме́раць во́кам (по́зіркам).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

запра́віць, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; зак., што.

1. Падаючы належны выгляд, засунуць, укласці край, канцы чаго‑н. куды‑н. [Ганна Васільеўна] заправіла пад хустку пасму сівых валасоў, і твар яе стаў суровым. Няхай. Увёў Аўдолевіч каня ў аглоблі, заправіў дугу і давай засупоньваць хамут. Брыль. // Заслаць, прыбраць. Заправіць ложак.

2. чым. Пакласці ў страву прыправу, закрасу. Антаніна Міхайлаўна засмажыла грыбы, шчодра заправіла іх смятанай. Колас. // Унесці ў глебу ўгнаенні. У калгасе ўсё дэталёва прадугледзелі, усё паставілі на службу ўраджаю: загадзя падабралі ўчасткі, багата запрасілі іх угнаеннямі, паклапаціліся пра насенне высокаўраджайных, перспектыўных сартоў. «Звязда».

3. чым і без дап. Падрыхтаваць для карыстання (машыну, прыбор і пад.), заліўшы або заклаўшы неабходнае рэчыва. Заправіць сіфон. Заправіць бак бензінам. Заправіць машыну. // Уставіць патрэбную дэталь у якую‑н. прыладу, механізм, рыхтуючы іх да работы. Заправіць бабіну ў прадзільную машыну. // Змясціць, паглыбіць што‑н. у што‑н. Заправіць насенне ў глебу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)