і́ каўка‑і, Д М ікаўцы, ж.
Разм. Міжвольныя ўдыхальныя рухі, якія выклікаюцца сутаргавым скарачэннем дыяфрагмы, а таксама адрывістыя гукі, якія суправаджаюць гэтыя рухі. Сыр стаў у горле, і Гарбача пачала мучыць ікаўка. Мурашка .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дрэнчыць ’мучыць ’ (Нас. ), ’не даваць спакою’ (БРС , Сцяшк. , Бяльк. ), ’сцябаць малых дзяцей’, ’моцна хацецца’ (Шат. ). Запазычанне з польск. dręczyć ’мучыць ; моцна ўдараць’. Шат. , 88, Слаўскі , 1, 165. Аб польск. слове гл. Слаўскі , 1, 164–165. Гл. таксама Кюнэ, Poln. , 51.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
круши́ ть несов.
1. крышы́ ць; (разрушать) разбура́ ць; (ломать) лама́ ць; (уничтожать) знішча́ ць;
2. (томить, угнетать) гнясці́ , му́ чыць .
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Адмянці́ ць ’крэпка пабіць’ (Шат. ). Магчыма, польскі ўплыў (Польск. miąć ’мяць’ × męczyć ’мучыць ’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перакандры́ чыць (пірікандры́ чыць ) ’пазнішчаць’ (Юрч. СНЛ ). Гл. кандры́ чка , параўн. смал. кандричить ’мучыць , здзекавацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dolegać
dolega|ć
незак. мучыць , турбаваць;
ząb mi dolegać — у мяне зуб баліць;
co ci dolegać? — што цябе турбуе (мучыць )?
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
malträtí eren
vt дрэ́ нна абыхо́ дзіцца (з кім-н. ), му́ чыць (каго-н. )
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Мэнка ’мука, пакута’ (Сцяшк. , Сцяц. ; маладз. , Янк. Мат. ; бяроз. , Выг. дыс. ; стаўбц., Нар. сл. ; Сл. ПЗБ ), ’фігура распятага Хрыста’ (швянч. , там жа), мычыць , мэнчыцца ’мучыць , вельмі мучыць , цягнуць, валаводзіць’, ’пакутаваць’ (Мал. , Шат. , Юрч. , івац. , Сл. Брэс. ; Сцяц. , Сл. ПЗБ ; міёр. , З нар. сл. ; віл. , Нар. сл. ). З польск. męka ’пакута’, męczyć ’мучыць ’ (Шатэрнік, 161; Арашонкава, Бел.-польск. ізал. , 10 і 13; Мацкевіч, Сл. ПЗБ , 3, 96–97). Аналагічна мэнчанік ’пакутнік’ (шальч. , Сл. ПЗБ ) з польск. męczennik (Мацкевіч, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тамава́ ць ’стамляць, нудзіць, мучыць ; збіваць з толку’ (Нас. , Стан. , Байк. і Некр. ). Гл. таміць .
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тачы́ ць ², 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв. , то́ чыць; незак.
1. што . Грызучы, праядаючы, рабіць дзіркі ў чым-н. , пашкоджваць што-н. (пра насякомых, грызуноў).
Шашаль точыць хату.
2. перан. , каго-штомучыць , паступова пазбаўляючы сіл (пра хваробу, думкі, пачуцці і пад. ).
|| зак. патачы́ ць , 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв. , -то́ чыць; -то́ чаны (да 1 знач. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)