naked
[ˈneɪkɪd]
adj.
1) го́лы, аго́лены
а) naked fields — аго́леныя палі́
б) a naked sword — аго́лены (вы́няты з но́жнаў) меч
в) naked eye — го́лае (без акуля́раў, мікраско́пу) во́ка
2) чы́сты
the naked truth — чы́стая пра́ўда
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Tabula ex naufragio
Дошка пры караблекрушэнні.
Доска при кораблекрушении.
бел. Як топішся, то і за саломіну/брытву ўхопішся.
рус. Утопающий за соломинку хватается. Кто тонет ‒ ухватится и за острый меч. Палочка-выручалочка.
фр. Un homme qui se noie s’accroche à un brin de paille (Человек, который топится, цепляется за соломинку).
англ. A drawning man will catch at a straw (Утопающий хватается за соломинку).
нем. Der Ertrinkende greift nach einem Strohhelm (Утопающий хватается за соломинку).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
кава́ны і ко́ваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад каваць (у 1, 2 і 3 знач.).
2. у знач. прым. Зроблены з металу каваннем. Каваны меч.
3. у знач. прым. Абабіты палосамі жалеза. Каваная скрыня. Каваныя драбіны.
4. у знач. прым. З падковамі, падкаваны. Каваныя коні. // З металічнымі падкоўкамі (пра боты, абцасы і пад.). Наперадзе, як ступа, Ішоў млынар Ігнат; Каваным ботам стукаў, Масніцы ўгінаў... Панчанка.
5. перан.; у знач. прым. Дакладны, выразны, пластычны (пра верш, стыль і пад.). Янка Купала з уласцівым яму майстэрствам перакладаў каваныя радкі «Меднага конніца». Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мячэўнік ’трыснёг звычайны, Phragmites communis Trin.’ (паўн.-усх., Кіс.), ’чарот, Scirpus L.’ (смарг., Сцяшк. Сл.), ’сіт, Juncus L.’ (віл., Сл. ПЗБ), ’касач, Iris pseudacorus L. (круп., Нар. сл.), ’зараснік касачоў’ (Бяльк.), ’пухоўка, рагоз шыракалісты, Typha latifolia L.’ (маг., чэрв., Сл. ПЗБ; расон., Шатал.; Касп., Мат. Маг., Мат. Гом.), слаўг. мёчаўнік ’тс’ (Яшк.). Усе да меч (гл.). Аб суфіксе ‑оунік гл. Сцяцко, Афікс. наз., 171. Параўн. аналагічна ст.-рус. мечевник ’трыснёг’ (XV ст.), польск. mieczyk ’касач’, ’гладыёлус’, чэш. mećik ’тс’, харв. mącić, тайнае ’тс’ — ад теіь — пераклад лац. gladiolus. Названы паводле падабенства па форме лістоў раслін да мяча.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Nescit plebs jejuna timere
Не ўмее галодны натоўп баяцца.
Не умеет голодная толпа бояться.
бел. Што па той чэсці, калі няма чаго есці. Чым галей, тым смялей. Галодны і кія не баіцца.
рус. Голодный и патриарх хлеба украдёт. Голодное брюхо ко всему глухо.
фр. Homme affamé ne pense qu’ à pain (Голодный человек думает только о хлебе).
англ. Hungry flies bite sore (Голодные мухи больно кусают). A hungry man is an angry man (Голодный человек ‒ злой человек).
нем. Hunger ist ein scharfes Schwert (Голод ‒ острый меч)..
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Мы́са ’морда, пашча свойскай жывёлы’ (ТСБМ, Сцяшк.; Янк. 1, слуц., пін., тураў., КЭС), мы́сы ’морда’ (Клім.), мы́ся, мы́ська (дзіцячае) ’карова, кароўка’ (Нас.), пін. мыса́тый ’чалавек з тоўстым адутлаватым тварам’ (Вярэніч, Бел.-рус. ізал., 27), укр. ми́дза, ми́зя, муса ’морда, рыла’; рус. арханг., паморск. мыс ’галава рабіны’, кур. мыса́лы ’скулы, сківіцы’, заўральск. мыса́ло ’твар чалавека, морда’. Бел.-рус. ізалекса (Вярэніч, там жа, 27–30). Прасл. mysa. І.‑е. адпаведнікі: літ. mūza ’морда’, ’рот’, ’твар’, італ. muso ’морда, лыч жывёлы’, ’твар, морда чалавека’, лац. mūcro, ‑ōnis ’вастрыё’, ’меч, шабля, кінжал’, ст.-грэч. μυχός ’заліў, бухта’, ст.-інд. múkham ’пашча, морда’. Да і.-е. *mu‑. Параўн. мыс (ЕСУМ, 3, 458).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сашні́к, ‑а, м.
1. Рабочая частка сахі, культыватара, сеялкі — востры жалезны нарог, які падразае пласт зямлі знізу. Ён [Вяль] для сахі зрабіў стальныя сашнікі, Каб у палях глыбейшымі былі барозны, І меч стальны для мужнае рукі, Каб бараніць свой край, Як час надыдзе грозны. Зарыцкі.
2. Рабочы орган сеялкі, які праводзіць у глебе баразёнку, высявае насенне і засыпае яго зямлёй. Да цямна будуць бегаць за трактарам дзве сеялкі, кладучы ў зямлю радкамі праз віхлястыя сашнікі зерне за зернем. Ермаловіч.
3. Металічная пласціна ў лафета гарматы, якая не дазваляе гармаце адкочвацца пасля выстралу.
4. Вертыкальная перагародка, якая падзяляе нос на дзве часткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сячы́ несов.
1. (разрубать на части) руби́ть;
с. мя́са — руби́ть мя́со;
с. дро́вы — руби́ть дрова́;
2. (подсекая, валить) руби́ть;
3. (обтёсывать) сечь;
с. ка́мень — сечь ка́мень;
4. (рубя, умерщвлять) руби́ть, сечь;
5. хлеста́ть; сечь;
с. пу́гай — хлеста́ть кнуто́м;
дождж сячэ́ — дождь хле́щет;
6. (о насекомых) жа́лить, куса́ть;
7. перен., разг. (говорить) руби́ть, ре́зать;
сячэ́ нягле́дзячы на асо́бы — ру́бит (ре́жет) невзира́я на ли́ца;
◊ с. з-за пляча́ — руби́ть с плеча́;
лес сяку́ць — трэ́скі ляця́ць — посл. лес ру́бят — ще́пки летя́т;
пакая́ннай галавы́ меч не сячэ́ — посл. пови́нную го́лову меч не сечёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
In nullum avarus bonus est, in se pessimus
Прагны/скупы для ўсіх благі, для сябе ж горш за ўсё/самы дрэнны.
Жадный/скупой для всех плох, для себя же хуже всех/самый плохой.
бел. Сабака на сене ляжыць: ні сам не есць, ні другім не дае. І сам не гам, і другому не дам. Горка з’есці і шкала кінуць.
рус. Скряге деньги что собаке сено: и сам не ест и другим не дает. Жадный сам себе покою не даёт.
фр. N’en mange pas et n’en donne pas не ест, и не даёт).
англ. Gluttony kills more than sword (Жадность губит сильнее, чем меч).
нем. Er liegt auf seinem Geld wie der Hund auf dem Heu (Он лежит на своих деньгах, как собака на сене).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
naked [ˈneɪkɪd] adj. го́лы, аго́лены, непакры́ты (таксама перан.);
stark naked абсалю́тна го́лы, у чым ма́ці нарадзі́ла;
stripped naked раздзе́ты дагала́, го́лы;
half naked напаўго́лы, (на)паўаго́лены; (на)паўраздзе́ты;
naked trees го́лыя/бязлі́стыя дрэ́вы;
a naked sword вы́няты меч, вы́нятая шпа́га;
naked wire аго́лены/неізалява́ны про́вад;
a naked bulb/light ля́мпачка без абажу́ра;
a naked flame адкры́тае по́лымя;
naked aggression непрыкры́тая/відаво́чная агрэ́сія;
the naked truth чы́стая пра́ўда
♦
with the naked eye про́стым во́кам
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)