Сці́пны ’паважны; скромны, сарамлівы’ (Нік., Оч.), ’лоўкі, акуратны’ (Касп.), ’хто ўмее добра працаваць’ (докш., ушац., Пан.), ’працалюбівы’ (Шат.). Відаць, узыходзіць да чэш. vtípný ’вынаходлівы, кемлівы, лоўкі, дасціпны’ няяснага паходжання (выводзяць з *tipati ’ўпіхваць, уціскаць’, гл. Борысь, 121), верагодна, праз польскае пасрэдніцтва, дзе пераважаюць формы *stip‑ з прыстаўкай (Басай-Сяткоўскі, Słownik, 50). Гл. дасціпны, досціп (гл.) з выпадзеннем ў (Станкевіч, Язык, 1029), параўн. ст.-бел. недовсципъ, недовтипъ ’някемлівасць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Капава́ць 1 ’цяміць, кумекаць’ (стаўбц., Нар. сл.; смарг. Сцяш. Сл.; зэльв. Жыв. сл.), капавіты ’разумны, кемлівы’ (Сцяшк.). Паводле геаграфічнага пашырэння — паланізм (< kapować ’тс’, ’падглядваць, віжаваць, сачыць’, якое узыходзіць да лац. caput ’галава’).

◎ Капава́ць 2 ’складаць у копы’ (браг., Мат. Гом.), капнаваць, напіць ’тс’ (там жа). Да напаі. Сюды ж і капавішча ’месца, дзе ставяць капу сена’ (слаўг., Яшк.).

◎ Капава́ць 3 ’мець або пражыць 60 год’ (смарг. Сл. паўн.-зах.). Да капах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

далёкі, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца, адбываецца на вялікай адлегласці або які мае вялікую працягласць.

Далёкая планета.

Д. стрэл.

Далёкая дарога.

На далёкіх подступах (таксама перан.). Далёкая старонка без ветру сушыць (прыказка).

2. Аддзелены ад сучаснага вялікім прамежкам часу.

Далёкае мінулае.

3. Які не мае блізкіх кроўных сувязей.

Д. родзіч.

4. перан. Які мае мала агульнага з кім-, чым-н.

Мы з ім далёкія людзі.

Д. ад навукі чалавек.

5. ад чаго. Які не мае намеру рабіць што-н., думаць пра што-н.

Я д. ад думкі абражаць вас.

6. (толькі з адмоўем). Разумны, кемлівы (разм.).

Дзяўчына не надта далёкая.

|| наз. далёкасць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

geschéit

a разу́мны, ке́млівы

daráus kann man nicht ~ wérden — тут нічо́га не зразуме́еш

ein ~er Kerl — талко́вы [разу́мны] чалаве́к

~er Éinfall — дасці́пная [тра́пная, слу́шная] ду́мка [ідэ́я]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

bright

[braɪt]

adj.

1) сьве́тлы, я́сны; паго́дны

a bright moon — я́сны ме́сяц

a bright day — паго́дны дзень

2) ке́млівы, ця́мкі, ця́млівы; разу́мны; здо́льны

a bright answer — разу́мны адка́з

a bright boy — ке́млівы, здо́льны хло́пец

3) жывы́, зы́ркі, асьляпля́льны, я́ркі

a bright fire — асьляпля́льны аго́нь

bright colors — жывы́я ко́леры

4) аптымісты́чны, жыцьцяра́дасны, сьве́тлы

a bright outlook for the future — аптымісты́чны пагля́д на бу́дучыню

bright hopes — сьве́тлыя надзе́і

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

bright [braɪt] adj.

1. я́ркі; све́тлы; бліску́чы;

bright eyes я́сныя во́чы;

bright future све́тлая бу́дучыня

2. разу́мны, здо́льны, ке́млівы;

bright imagination жыво́е ўяўле́нне

♦

bright and early зусі́м ра́на;

(as) bright as a button BrE разу́мны, дасці́пны;

look on the bright side глядзе́ць на спра́вы аптымісты́чна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

талко́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Разумны, кемлівы; дзелавіты. [Апейка:] — Актывістаў арганізуй, каб памаглі. Падбяры групу талковых, сумленных, пагавары шчыра. Мележ. І калгасныя справы .. [Васіль] павёў так, што хутка стаў вядомы як здольны, талковы рахункавод. Васілевіч. — Канечне, — гаварыў дзед Нічыпар, — старшынёй трэба выбраць чалавека пісьменнага, талковага. П. Ткачоў. // Змястоўны, разумны, дзелавы. Талковы даклад. □ [Тарасевіч:] — А як трэба нашай прамысловасці разумная, удумлівая парада вучонага-эканаміста, талковая рэкамендацыя. Арабей.

2. Ясны, зразумелы, пераканаўчы (пра думкі, словы і пад.). Звычайна паліцэйскія былі альбо п’янчугі, альбо людзі тупыя, не здольныя вымавіць ніводнага талковага слова. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разу́мны klug, geschéit; vernünftig (разважлівы); verständig (кемлівы); (у знач. наз.) der Klúge (sub) m -n, -n;

◊

ле́пей з разу́мным згубі́ць, чы́мся з ду́рнем знайсці́ ≅ líeber mit éinem Klúgen in der Hölle als mit éinem Dússel im Hímmel

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пасаро́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., каго.

1. Зрабіць так, каб было сорамна каму‑н.; пасарамаціць. Данілка хацеў пасароміць хлапчукоў, але яго апярэдзіў сусед. Кавалёў. Маша знайшла конюха і пасароміла яго за.. [дрэнныя] сані, загадала зацягнуць іх на вышкі. Шамякін. — Ты ведаеш, як пасароміў мяне гэты малады чалавек? — звярнуўся Аркадзь Цімафеевіч да Веры Васільеўны і расказаў, як Андрэй вырашыў асушыць Галы. Дуброўскі.

2. Зняславіць, абняславіць. Вучань я быў кемлівы, настаўніка не пасароміў. Шамякін. Сэрца маці згаджалася, а розум пратэставаў, баяўся, каб, крый божа, не нарабіла глупства па дурноце... Не пасароміла б сябе і яе, матку... Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

bystry

1. хуткі, скоры; порсткі;

2. праніклівы; кемлівы, кемны;

3. востры;

bystry wzrok — востры зрок;

bystry słuch — востры (чуйны) слых

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)