Кры́ца ’камяк’, «Каб ты крыцай села» (Бір. Дзярж., Грыг., Яшк., КЭС, лаг.). Ст.-бел.крица ’каванае жалеза’ (з 1520 г.). Запазычанне з польск.kryca (?) праблематычнае (параўн. Булыка, Запазыч., 177). Укр.криця ’кавалак жалеза, пакрыты шлакам’, рус.крица ’тс’. Яшчэ Міклашыч (139) разглядаў гэтыя словы як запазычанні з ням.Kritze ’тс’ (параўн. Kritzeisen). Гл. Фасмер, 2, 378.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
да́ўкі, ‑ая, ‑ае.
Які перасядае ў горле, выклікае аскому. Даўкі яблык.// Горкі, едкі (пра дым, пах і пад.). Запахла даўнім прагорклым дымам, нібы гарэла дзе старая зляжалая салома.Лынькоў.У горадзе яшчэ стаяў пах гару, цяжкі і даўкі.Арабей.//перан. Выкліканы горам, крыўдай і пад.; гнятлівы, цяжкі. Так захацелася дамоў, аж нешта даўкае заказытала ў горле.Грахоўскі.Даўкі камяк стаяў у горле, ныла сэрца, хацелася заплакаць ад роспачы і бяссілля.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скаме́чаны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад скамячыць.
2.узнач.прым. Змяты, ператвораны ў камяк, у жмут. Гэля.. ўстала з месца, паправіла на сабе скамечанае адзенне і падліла ў шклянкі піва.Гартны.Міма.. [Карпа] прайшоў малады партызан і непрыкметна сунуў яму ў руку скамечаную паперку.Шамякін.
3.перан.; узнач.прым.Разм. Стомлены, змардаваны (пра твар). Бледны, скамечаны твар, рэдка калі паголены.. — усё гэта гаварыла за тое, што Селядцоў расчараваўся ў жыцці.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
clump
[klʌmp]1.
n.
1) зьле́пак -ку m., камлы́га f., камя́к -а́m.
a clump of ice — камлы́га лёду
a clump of earth — камя́к зямлі́
2) гра́нка f., пук -а́m.; мала́я це́сная ку́чка
a clump of trees — ку́пка дрэ́ваў
3) ту́пат -у m., бо́ўтаньне нага́мі
2.
v.i.
1) зьбіра́цца ў гру́пу, утвара́ць зьле́пак
2) ця́жка хадзі́ць, ступа́ць з гру́катам, бо́ўсаць чараві́камі
3) садзі́ць гру́памі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
□г. Кры́чаў Маг.вобл., Крычаў (курган) каля г. Турава (Расія, т. 9, стар. 560).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Klúmpen
m -s, -
1) гэ́дба, камя́к; згу́стак; злі́так
ein ~ Gold — залаты́ самаро́дак
2) ку́ча
álles auf éinen ~ wérfen* — валі́ць усё ў адну́ ку́чу (тс. перан.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ло́гава, ‑а, н.
1. Паглыбленне ў зямлі, якое служыць жыллём зверу. У пачатку снежня мядзведзіца залягла ў сваім логаве і заснула на ўвесь зімовы час.В. Вольскі.//перан.Разм. Жыллё, пасцель чалавека (звычайна непрыгляднае, неахайнае). Сям’я спала на зямлі ў саламяным логаве, ратуючыся ад холаду.Якімовіч.Сам Іванюк ляжаў у сваім логаве, змяўшы нагамі даматканую коўдру і збіўшы падушку ў нейкі брудны камяк.Колас.
2.перан.Разм. Месца размяшчэння варожых сіл. Майстрэнка з дзвюма баявымі групамі .. нечакана наляцеў на фашысцкае паліцэйскае логава.Казлоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замяша́нне, ‑я, н.
1. Стан разгубленасць збянтэжанасці. Зелянюк відавочна замяшаўся, і гэта яго замяшанне вылілася ў цяжкую, невыгодную для яго паўзу.Зарэцкі.Быў імгненны, як электрычная іскра, спалох, які працяў усю істоту, а хвілінай пазней, калі замяшанне прайшло, нейкае ўнутранае задавальненне.Навуменка.
2. Часовае парушэнне звычайнага ходу якога‑н. дзеяння; беспарадак, расстройства. — Сабраў бы ў камяк усю волю, прыняў бы адразу ўсе меры, каб не было ніякага замяшання ў калгасе.Хадкевіч.Кулямёт застракатаў другі раз, і ў першых радах зрабілася замяшанне.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заглу́хнуць, ‑не; пр. заглух, ‑ла; зак.
1. Стаць нячутным, заціхнуць. Нейкі камяк зацяў горла, і крык заглух.Хадкевіч.Заглухла цяжкіх бомб выццё.Прануза.// Перастаць працаваць, дзейнічаць (пра матор, рухавік, кулямёт і пад.). Калі матор чмыхнуў і заглух, Каліта высунуўся з люка.Паслядовіч.
2. Стаць занядбаным, закінутым. Сад заглух. Сядзіба заглухла.//перан. Спыніць развіццё, зачахнуць. — Заглухнеш ты тут, звянеш без часу.Хадкевіч.
3.перан. Загаснуць, прытупіцца, забыцца (пра пачуцці, думкі і пад.). А памяць аб Раманчыку так і заглухла, і толькі я цяпер успамінаю яго.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вургу́ль ’цвёрды нарост пад скурай’ (мсцісл., З нар. сл.). Відаць, не можа разглядацца асобна ад варгу́ль ’нарост на дрэве’ (палес., Цыхун, вусн. паведамлю; як і паралельнае да яго балг.радоп.вьргу́л’ ’камяк зямлі ці невялікі моцны камень’, варгу́лʼка ’тс’ з’яўляецца хутчэй за ўсё самастойным аддзеяслоўным утварэннем, параўн. бурду́ль ’пухір’ і бурдзе́ць ’закісаць’, незафіксаваны дзеяслоў павінен быў бы мець форму *вурга́ць (гл. вурганіць) ’кідаць, штурхаць’ з характэрнай для назоўнікаў з такім значэннем суфіксацыяй.