Acht

I

f -, -en (лі́чба) во́сем; васьмёрка

II

f - ува́га; асцяро́жнасць

sich in ~ néhmen* — сцерагчы́ся

áußer ~ lássen* — не браць пад ува́гу

~ gében* — vi (auf A) звярта́ць ува́гу, зважа́ць (на каго-н., на што-н.), нагляда́ць, назіра́ць (за кім-н.)

gib ~! — асцяро́жна!, пама́лу!

~ háben* — vi (auf A) звярта́ць ува́гу (на каго-н., на што-н.); нагляда́ць (за кім-н.)

III

f - апа́ла, выгна́нне

in ~ und Bann tun* — аб’яўля́ць па́-за зако́нам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

drwić

незак. z kogo/czego 1. насміхацца, кпіць з каго/чаго;

2. грэбаваць кім/чым; ігнараваць каго; не звяртаць увагі; не зважаць на каго/што;

drwić z niebezpieczeństwa — не зважаць на небяспеку

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

простира́ть​I несов. (к простере́ть)

1. (протягивать) выця́гваць; (руки для рукопожатия) праця́гваць; (подавать) падава́ць; (распростирать) распасціра́ць;

стари́к простира́ет свои́ ру́ки к огню́ стары́ выця́гвае свае́ ру́кі да агню́;

простира́ть объя́тия распасціра́ць абды́мкі;

2. перен. (устремлять) распасціра́ць; (расширять) пашыра́ць; (направлять) накіро́ўваць; (обращать) звярта́ць;

простира́ть далеко́ свои́ тре́бования распасціра́ць далёка свае́ патрабава́нні.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

внима́ние ср., в разн. знач. ува́га, -гі ж.;

◊

по́льзоваться внима́нием карыста́цца ува́гай;

оказа́ть внима́ние аказа́ць ува́гу;

быть в це́нтре внима́ния быць у цэ́нтры ўва́гі;

обраща́ть внима́ние звярта́ць ува́гу;

принима́ть во внима́ние браць пад ува́гу (на ўва́гу), зважа́ць на;

оста́вить без внима́ния пакі́нуць без ува́гі;

уделя́ть внима́ние аддава́ць (удзяля́ць) ува́гу;

привле́чь внима́ние прыцягну́ць ува́гу;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. Незак. да наперці (у 1, 3 і 4 знач.).

2. Рашуча наступаць, цясніць. Танкі напіралі з усіх бакоў. □ Падняўся гвалт і страляніна... Відаць было, што чырвоныя напірапіць... Чарот. // Сабраўшыся ў вялікай колькасці, насоўвацца на што‑н. Вада ўсё прыбывае, напірае, дабіраецца да людзей. Маўр.

3. Рабіць упор, звяртаць асаблівую ўвагу на каго‑, што‑н.; энергічна займацца чым‑н. Мужыкі ў гаспадарцы больш напіралі на валоў, чым на коней, а шляхта раней перайшла на коней. Пестрак. На хлеб павёў атаку я, Пятроў на бульбу напірае. Крапіва.

4. Настойліва дабівацца чаго‑н., настойваць на чым‑н. — Адстань хоць ты, Квадрыга! Азімае трэба ўбіраць. Раён на закуп напірае. Мыслівец. Дзед пратэстуе, напірае на тое, што трэба забраць дзяцей і вярнуцца сюды. Колас. // Настойліва падкрэсліваць што‑н. Напіраць на сваю занятасць. Напіраць на свае заслугі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павярну́цца, ‑вярнуся, ‑вернешся, ‑вернецца; зак.

1. Зрабіўшы паварот, змяніць сваё становішча. Павярнуцца кругом. □ [Насця] рэзка павярнулася і, не азіраючыся, хутка пайшла па вуліцы. Мележ. Павярнуўся рычаг, паравоз абарваў свой бег. Лынькоў.

2. перан. Змяніцца, атрымаць нечаканае развіццё. Справа павярнулася так, як не чакаў сам Пракоп. Ермаловіч. [Ірына Віктараўна] і ўявіць сабе не магла — ні дома, ні ў дарозе, — што так павернецца ўсё. Пальчэўскі.

3. Разм. Нядоўга пабыць, прабыць дзе‑н. Дзе толькі павернецца Дабрэня, там знікае сум і чуцен смех. Гурскі. Над урокамі Алесь сядзеў мала: трохі павернецца ў хаце і — ходу на вуліцу. С. Александровіч.

4. Разм. Зрабіць што‑н., управіцца з чым‑н. Павярнулася гаспадыня каля печы — і аладкі на стале. □ [Яўген:] — Нашы пакуль надумаюць ды пакуль павернуцца... У іх усё па чарзе ды памалу... Карпаў.

•••

Павярнуцца спінай да каго-чаго — выказаць абыякавасць, знявагу; перастаць звяртаць увагу на каго‑, што‑н.

Як толькі язык павярнуўся; язык не павернецца (не павярнуўся) гл. язык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Моль 1, міль, муль, мэль, мыль, муоль, маля́, молька ’матылёк Tineola biselliella, які псуе футра і шэрсць, а таксама іншыя матылькі з атрада лускакрылых’ (ТСБМ, Яруш., Нас., Шат., Касп., Бяльк., Бес., Дразд., Янк. 1, Сл. ПЗБ), муоль ’чарвяк’ (Федар. 4). Укр. міль, рус. моль, польск. mole, н.-, в.-луж. mól, чэш. mol, славац. moľ, славен. mòlj, серб.-харв. мо̀љац, макед. молец, балг. моле́ц. Прасл. molʼь, роднаснымі да якога з’яўляюцца гоц. malô, ст.-ісл. mǫlr ’тс’ — усе ўзыходзяць да malan ’малоць’ (< і.-е. *mol‑), што Махэк₂ (372) лічыць непраўдападобным. Прыводзяць яшчэ роднасныя ст.-інд. malũkas ’від чарвяка’, арм. mlukn ’клоп’ (Бернекер, 2, 74; Мацэнаўэр, LF, 10, 332; Фасмер, 2, 648; Бязлай, 2, 192).

Моль 2, молька, молю́га ’рыбы-маляўкі, малькі, дробныя рыбкі’ (Янк. 1, Крыв., ТС, Ян.; гродз., Сл. ПЗБ; шчуч., Сцяшк. Сл., паўн.-усх., КЭС), молька ’дробная рэч, на якую не трэба звяртаць увагі’ (Бяльк.). Рус. моль, мольва, молька, мольга. Відаць, балтызм. Параўн. літ. malė ’дробная рыбка’, лат. male ’рыба Blicca argyrolenca’ (Мюленбах-Эндзелін, 557; Фасмер, 2, 648–649). Гл. таксама мальга́.

Моль 3 ’лес, які сплаўляецца па рацэ шарашом, асобнымі бярвеннямі, не звязанымі ў плыт’ (ТСБМ; Маслен., ТС; навагр., Нар. лекс.). Да мальём (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

réden

vt, vi гавары́ць, гу́тарыць, размаўля́ць, прамаўля́ць;

wie ein Buch ~, wie gedrúckt ~ гавары́ць як па-пі́санаму;

er lässt mit sich ~ ён згаво́рлівы;

du hast gut ~! табе́ лёгка каза́ць!;

ins Gewíssen ~ крана́ць сумле́нне, саро́міць;

von sich ~ máchen звярта́ць на сябе́ ўвагу

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

neglect​2 [nɪˈglekt] v.

1. не клапаці́цца (аб кім-н./чым-н. і пра каго-н./што-н.); запуска́ць, занядба́ць;

neglect one’s studies закіда́ць заня́ткі;

She neglects her children. Яна (зусім) не клапоціцца пра сваіх дзяцей.

2. не звярта́ць нале́жнай ува́гі (на каго-н./што-н.), не заўважа́ць, ігнарава́ць;

He neglected my remark. Ён прапусціў маю заўвагу міма вушэй.

3. fml упуска́ць, забыва́ць; не выко́нваць абавя́зкі;

He neglected to tell us about it. Ён не палічыў патрэбным расказаць нам пра гэта.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Бада́ць 1, бадану́ць (Нас.), бадлі́вы (Шат.), баду́н ’бадлівы’ (Нас.), бадзючы ’калючы; бадлівы’ (Нас., Касп.), басці, баду́ (Шат., БРС, КЭС, лаг.), басці́ся (Касп., Яруш.). Рус. бода́ть (ст.-рус. бости), укр. бости́, польск. bóść, bodać, чэш. bůsti, bodati, ст.-слав. бости, балг. бода́, серб.-харв. бо̀сти, ба́дати. Прасл. bosti, bodǫ і ітэратыў bodati, badati (bosti адлюстроўваецца ў бел. мове ў басці́, баду́, гл. Гарэц., Др.-Падб.). Параўноўваюць з літ. bèsti, bedù, лат. badīt, badu ’рыць, капаць’, лац. fodio ’капаю, рыю’, літ. badýti, badaũ ’калю’. І.‑е. *bhed‑: *bhod‑. Бернекер, 66; Траўтман, 29; Фасмер, 1, 183; Фрэнкель, 41.

Бада́ць 2 ’дапытвацца, дамагацца’ (Сцяшк.), ’меркаваць, разважаць; дамагацца, дапытвацца, вывучаць, даследаваць’ (Інстр. лекс.). Ст.-бел. бадати ’вывучаць’ (Гіст. лекс., 96; Булыка, Запазыч.; параўн. Бярында, 20, 50, 51). Ст.-укр. бадатися дапытвацца, дашуквацца’. Запазычанне з польск. badać ’тс’ (гл. Цімчанка, 49; Жураўскі, Гіст. лекс., 196). Паходжанне польск. дзеяслова няяснае: 1) з *ob‑ada‑ti да і.-е. *od‑ ’нюхаць’, Бернекер, 24; Ваян, RÉS, 19, 300; Махэк₂, 41; параўн. таксама Развадоўскі, RS, 1, 254; 2) ітэратыў да прасл. *bosti ’калоць’, Брукнер, 10; Слаўскі, 1, 25; асабліва Слаўскі, RS, 23 (1), 153. Неверагодна Штрэкель, AfslPh, 12, 452: < італ. badare звяртаць увагу’. Аддзеяслоўнае бада́нне ’разважанне; угадванне’ (Нас.) таксама з польск. badanie, гл. Кюнэ, Poln., 42.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)