Рытату́йня, рытату́йнасць, рыстату́йня, рыстату́йнасць ’дурнота’ (Янк. Мат.), рытату́йна, рыстату́йна ’бязглузды, дурны’ (Янк. Мат.), рытату́йный, рыстату́йный ’бязглузды, дурны’ (Янк. Мат.), руск. дыял. ритату́ешник ’клоун, камедыянт’, ритату́й ’камедыянт’, ’дурань, прыдурак’, ритату́йчик ’кукла’. Магчыма, экспрэснае ўтварэнне ад ратату́й ’французскае блюда’. З іншага боку параўн. чэш. řítiti se ’скідваць’, ’абрушвацца’, ’абвальвацца’, серб.-харв. ри̏таты се ’брыкацца’, ’біць заднімі нагамі’ (пра каня), балг. ри́там, ры́там ’брыкаць’, ’лягаць’, ’піхаць’, якое да прасл. *rjutiti, rutiti ’брыкацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lunatic
[ˈlu:nətɪk]
1.
n.
1) люна́тык, вар’я́т -а m.
2) неразьві́ты, дурны́ чалаве́к
2.
adj.
1) вар’я́цкі, ненарма́льны
a lunatic asylum — вар’я́цкі дом
2) дурны́, ідыяты́чны
a lunatic policy — ідыяты́чная палі́тыка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
пужа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Адчуваць страх, палохацца. [Васілёк:] — Мама! Страшна мне тут, Я баюся адзін: Унь варушыцца жмут на ашэстку аўчын .. — Не пужайся, дурны. То аўчынкі вісяць, Нежывыя яны І не могуць чапаць. Колас. Барада ў мяне сапраўды страшная вырасла: раней я сам сябе пужаўся, калі часамі заглядваў у ваду замест люстэрка. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
kópflos
a
1.
безгало́вы 2. дурны́, безгало́вы Kópfputz
m -es галаўны́ ўбор
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дубі́на, ‑ы, ж.
1. Тоўстая, звычайна дубовая палка. Дзед непрыкметна падабраўся кустамі да карнікаў і, высока ўзмахнуўшы дубінай, аглушыў аднаго ў зялёнай касцы. Шчарбатаў. Віктар мігам падскочыў і забіў [змяю] дубінаю. Маўр.
2. Пагард. Пра тупога, някемлівага чалавека. — О, ты разумны! ты ўсё ўмееш. А пяць ды два не зразумееш. Дурны ў задачах, як дубіна! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tuman
м.
1. ~u — туман;
tuman kurzu — воблака пылу;
2. разм. дурань, дурны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дурно́й
1. дрэ́нны, пага́ны, ке́пскі, благі́;
ду́рной вкус дрэ́нны густ;
2. (некрасивый) непрыго́жы; бры́дкі;
3. (глупый) прост. дурны́;
◊
ду́рной глаз пага́нае во́ка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
са́дніць, ‑ніць; незак.
Разм. Шчымець, даваць пякучы боль (у выніку ранення, раздражнення скуры, апёку і пад.). Міколку, аднак, было не да смеху, бо.. вельмі садніла параненая шчака. Лынькоў. Нарэшце такі боль пачаў праходзіць, хоць яшчэ і садніла спаленая кіслатой дзясна. Чарнышэвіч. // перан. Пра душэўныя пакуты. Нешта садніла сэрца ў Ганны, настрой дурны навяваўся на яе. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
apery
[ˈeɪpəri]
n., pl. -eries
1) малпава́ньне n.
2) ма́лпіная вы́хадка; дурны́ ўчы́нак, дурны́я крыўля́ньні
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
brutish
[ˈbru:tɪʃ]
adj.
1) жывёльны, як у жывёлы; быдля́чы
2) тупы́, дурны́; неачэ́саны; дзікі́, дзіку́нскі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)