ілю́зія
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ілю́зія |
ілю́зіі |
| Р. |
ілю́зіі |
ілю́зій |
| Д. |
ілю́зіі |
ілю́зіям |
| В. |
ілю́зію |
ілю́зіі |
| Т. |
ілю́зіяй
ілю́зіяю |
ілю́зіямі |
| М. |
ілю́зіі |
ілю́зіях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ілю́зія, і, мн. -і, -зій, ж.
1. Скажонае ўяўленне, уражанне, заснаванае на падмане пачуццяў.
Аптычная і.
2. перан. Надзея на што-н., пазбаўленая рэальных падстаў; мара.
Цешыць сябе ілюзіямі.
3. Праграмны нумар ілюзіяніста (спец.).
|| прым. ілюзо́рны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ілюзі́йны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Ілюзорны падман пачуццяў.
Ілюзійная праграма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ілю́зія ж. иллю́зия;
апты́чная і. — опти́ческая иллю́зия;
це́шыць сябе́ ~зіямі — те́шить себя́ иллю́зиями
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ілю́зія, ‑і, ж.
Скажонае ўяўленне, уражанне, заснаванае на падмане пачуццяў; прыняцце ўяўнага за сапраўднае. Аптычная ілюзія. □ Ілюзія руху была настолькі вялікая, што ад хуткасці зацінала дыханне. Мележ. У сляпым жа палёце не відаць лініі далягляду, зрок не правярае самаадчування, і лётчыку часамі здаецца, што самалёт ідзе з наборам вышыні або хіліцца набок. Гэта ілюзіі. Алешка. // Уражанне, бачнасць чаго‑н. Наяўнасць у пакоі некалькіх люстраў — вялікае трумо, люстра ў шафе і вялікі трэльяж каля ложка на начным століку, а таксама мноства крыштальных рэчаў — стваралі ў пакоі ілюзію празрыстасці. Рамановіч. Ілюзія мацярынства была такой моцнай, што часам і сама яна [Таццяна] цвёрда верыла, што Віця — яе сын. Шамякін. // Памылковае ўяўленне аб чым‑н.; надзея на што‑н., пазбаўленая рэальных падстаў. Народніцкія ілюзіі. Цешыць сябе ілюзіямі. Паддавацца ілюзіям. □ Так былі развеяны марныя ілюзіі добрага і дастойнага чалавека, нібыта ён пісьменнік. Лужанін.
[Фр. illusion — зманлівае ўяўленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ілю́зія. Першакрыніца: лац. illusio ’іронія, насмешка’. У бел. мову слова магло трапіць як праз польск., так і праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 77). Для рус., дзе з сярэдзіны XIX ст., Фасмер (2, 127) таксама меркаваў аб польск. пасрэдніцтве; супраць Шанскі (2, I, 49–50), які называе франц. крыніцу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ілюзо́рны, -ая, -ае.
1. гл. ілюзія.
2. Створаны ілюзіяй; уяўны, несапраўдны.
Ілюзорныя спадзяванні.
|| наз. ілюзо́рнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
иллю́зия ілю́зія, -зіі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мультыпліка́цыя, -і, ж.
Кіназдымка паслядоўных фаз руху малюнкаў або лялек, у выніку якой пры дэманстрацыі на экране ў гледача ствараецца ілюзія іх руху.
|| прым. мультыплікацы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мультыпліка́цыя, ‑і, ж.
Спец. Кіназдымка асобных рысункаў або фігур, якія паказваюць паслядоўна размешчаныя моманты руху, ад чаго на экране атрымліваецца ілюзія руху нерухомых прадметаў. // Рысункі, фігуры, якія з’яўляюцца аб’ектам такой здымкі.
[Ад лац. multiplicatio — памнажэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зман ’падман’. Параўн. ст.-рус. изманити ’паабяцаць’ (1651 г.), балг. изма̀ма, макед. измама ’падман, ілюзія’, польск. zmanić ’падмануць’. Бязафіксны назоўнік ад дзеяслова *з‑ма‑ніць, гл. маніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)