ідыёт, -а, М -ёце, мн. -ы, -аў, м.

1. Разумова адсталы, недаразвіты ад нараджэння чалавек.

2. Дурань, тупіца (разм., лаянк.).

|| ж. ідыётка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ідыё́т

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ідыё́т ідыё́ты
Р. ідыё́та ідыё́таў
Д. ідыё́ту ідыё́там
В. ідыё́та ідыё́таў
Т. ідыё́там ідыё́тамі
М. ідыё́це ідыё́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ідыёт м., прям., перен. идио́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ідыёт, ‑а, М ідыёце, м.

1. Разумова адсталы, недаразвіты, прыдуркаваты чалавек.

2. Разм. лаянк. Дурань, тупіца. Кюблер паморшчыўся, нібы ў яго моцна забалеў зуб, некага вылаяў: — Ідыёт! Заўсёды спяшаецца. Шамякін.

[Ад грэч. idiōtēs — невук.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ідыёт. Праз польск. idiota (параўн. ідзіво́т (Бяльк.) з рус.). З лац. idiōta ’недасведчаны, невук, прасталюдзін, прасцяк’ < грэч. ἰδιώτης ’прыватная асоба, міранін, прасцяк’ ад ἴδιος ’прыватны, уласны, асаблівы’. Слаўскі, 1, 443; Шанскі, 2, I, 14. Пад рус. уплывам усякаецца ‑а на канцы слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

идио́т ідыёт, -та м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ідыётка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да ідыёт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Не́людзь ’нелюдзім’ (слаўг., Нар. словатв.; Яўс., Сл. ПЗБ), ’вылюдак, ідыёт’ (Юрч.), ’нечалавек’ (Сцяц.), ’непадобны да людзей’ (ТС), сюды ж не́люддзя, не́улюддзя, нелюдзяддзё ’тс’ (слаўг., Нар. словатв.). Назоўнікі, утвораныя ад нелю́дзкі ’дрэнны’ (Сл. ПЗБ), ’нелюдзімы, дзіклівы’ (ТС), ’няўжыўчывы; неспагадлівы; нетутэйшы, неўласцівы тутэйшым людзям’ (Нас.), нелюдзячы ’нягодны; непрыгожы; слабы, хворы’ (Ян.) і пад. Гл. людзкі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дурань, дурны, вар'ят; дурніца, дурыла, дуралей, прыдурак, тупіца, ёлуп, ёлупень, доўбень, асталоп, абэлтух, шаленец, ідыёт, псіхапат, крэцін (разм.); асёл, баран, пень, палена, дуб, дубіна, бот, лапаць, халява, хамут, абух, бязмен (перан., лаянк.) □ дурная галава, яловая галава

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)