яна́ гл. ён.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

яна́, род., вин. яе́, дат., предл. ёй, твор. ёй, ёю; мн. яны́ мест. личн., ж. она́;

я. стара́нна працава́ла — она́ стара́тельно рабо́тала;

яе́ няма́ до́ма — её нет до́ма;

я быў у яе́ — я был у неё;

ёй абяца́лі кні́гу — ей обеща́ли кни́гу;

пра яе́ мно́га гаво́раць — о ней мно́го говоря́т;

я з ёй быў у го́радзе — я с ней был в го́роде

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

яна́, яе, ёй, яе, ёй (ёю), аб ёй; мн. яны; займ. асаб. 3 ас. адз. ж.

1. Ужываецца (з мэтай пазбегнуць паўтарэння) замест назоўніка жаночага роду адзіночнага ліку, які абазначае, звычайна ў папярэднім кантэксце, прадмет гаворкі. Партыя намі кіруе, Мы — выхаванцы яе. Куляшоў. // (у спалучэнні са словам «сама»). Іменна тая, а не хто іншы; тая самая.

2. толькі Р. Ужываецца ў знач. прыналежная займенніка; яе. Як маліны, яе [Бандароўны] губкі, А твар, як лілея; Як дзве зоркі, яе вочы, Гляне — свет яснее. Купала.

3. У спалучэнні з часціцай «вось» набывае ўказальны характар. Вось яна — родная старонка!

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Я́н

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. Я́н Я́ны
Р. Я́на Я́наў
Д. Я́ну Я́нам
В. Я́на Я́наў
Т. Я́нам Я́намі
М. Я́не Я́нах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ё́н

займеннік, асабовы, 3-я асоба

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ё́н яна́ яно́ яны́
Р. яго́ яе́ яго́ і́х
Д. яму́ ё́й яму́ і́м
В. яго́ яе́ яго́ і́х
Т. і́м ё́й
ёю		 і́м і́мі
М. і́м ё́й і́м і́х

Крыніцы: krapivabr2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

асцяро́жнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Дзейнічаць з асцярогай, быць асцярожным.

Яна надта асцярожнічае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

метрапо́лія, -і, мн. -і, -лій, ж.

Дзяржава ў адносінах да калоній, якімі яна валодае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бяздзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Нічога не рабіць, не праяўляць дзейнасці.

Яна цэлымі днямі бяздзейнічае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

счэ́знуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).

Зачахнуць, заняпасці.

Яна, відаць, не акрыяе, так і счэзне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

усплёск, -у, мн. -і, -аў, м.

Узнятая хваля, а таксама гук, шум, які яна ўтварае.

Усплёскі хваль.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)