я́кар

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. я́кар я́кары
Р. я́кара я́караў
Д. я́кару я́карам
В. я́кар я́кары
Т. я́карам я́карамі
М. я́кары я́карах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

я́кар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Металічны стрыжань з лапамі, які прымацоўваецца да ланцуга і апускаецца на дно для ўтрымання на месцы судна, бакена, плывучага маяка і пад.

Стаяць на якары.

Кінуць я. (стаць на якар). Аддаць я. (апусціць). Выбіраць якары (паднімаць). Зняцца з якара.

Я. ратунку (перан.: апошні сродак ратунку, апошняя надзея).

2. Частка электрычнай машыны, якая ўтрымлівае на сабе абмотку (спец.).

3. Рыбалоўны кручок з трыма зубцамі (разм.).

|| прым. я́карны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

я́кар м., в разн. знач. я́корь;

стая́ць на ~ры — стоя́ть на я́коре;

я. электры́чнай машы́ны — я́корь электри́ческой маши́ны;

◊ кі́нуць я. — бро́сить я́корь;

я. рату́нку — я́корь спасе́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

я́кар, ‑а, м.

1. Прыстасаванне для ўтрымання на месцы суднаў, плывучых маякоў і пад. у выглядзе металічнага стрыжня з лапамі, якія зачэпліваюцца за грунт. 22 кастрычніка 1857 года параход «Нахімаў» зняўся з якара і пакінуў Расію. «Полымя». // Эмблема маракоў з адбіткам такога стрыжня з лапамі. Прыйшоў капітан — на сінім Кіцелі ззяюць якары. Калачынскі.

2. Спец. Рухомая частка электрычнай машыны пастаяннага току. Скарачаю разгон ключа, падымаю крыху якар магніта — апарат гучыць выразна, чыста. Шынклер.

3. Разм. Рыбалоўны кручок з трыма зубцамі. Я гляджу на пусты крук і ківаю галавой: як умудрыўся шчупак украсці з якара жыўца? Шашкоў.

•••

Мёртвы якар — нерухомы якар, які пастаянна ляжыць на дне (для ўстаноўкі плывучых маякоў, бочак, прыпынку суднаў).

Рыскавы якар — невялікі якар для манеўравання пры рыску судна.

Кінуць якар гл. кінуць.

Стаць на якар гл. стаць.

Якар ратунку — апошні сродак ратунку, апошняя надзея.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рыскавы́, ‑ая, ‑ое.

У выразе: рыскавы якар гл. якар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́карыць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. я́кару я́карым
2-я ас. я́карыш я́карыце
3-я ас. я́карыць я́караць
Прошлы час
м. я́карыў я́карылі
ж. я́карыла
н. я́карыла
Загадны лад
2-я ас. я́кар я́карце
Дзеепрыслоўе
цяп. час я́карачы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

рыскавы́: р. я́кар спец. рысково́й я́корь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рысково́й / рысково́й я́корь мор. рыскавы́ я́кар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фіш, ‑а, м.

Спец. Снасць на судне, пры дапамозе якой падымаецца якар.

[Ад англ. fish.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зая́карыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.

Паставіць на якар. Заякарыць карабель. Заякарыць лодку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)