я́кар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Металічны стрыжань з лапамі, які прымацоўваецца да ланцуга і апускаецца на дно для ўтрымання на месцы судна, бакена, плывучага маяка і пад.

Стаяць на якары.

Кінуць я. (стаць на якар). Аддаць я. (апусціць). Выбіраць якары (паднімаць). Зняцца з якара.

Я. ратунку (перан.: апошні сродак ратунку, апошняя надзея).

2. Частка электрычнай машыны, якая ўтрымлівае на сабе абмотку (спец.).

3. Рыбалоўны кручок з трыма зубцамі (разм.).

|| прым. я́карны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

я́кар м., в разн. знач. я́корь;

стая́ць на ~ры — стоя́ть на я́коре;

я. электры́чнай машы́ны — я́корь электри́ческой маши́ны;

◊ кі́нуць я. — бро́сить я́корь;

я. рату́нку — я́корь спасе́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

я́кар, ‑а, м.

1. Прыстасаванне для ўтрымання на месцы суднаў, плывучых маякоў і пад. у выглядзе металічнага стрыжня з лапамі, якія зачэпліваюцца за грунт. 22 кастрычніка 1857 года параход «Нахімаў» зняўся з якара і пакінуў Расію. «Полымя». // Эмблема маракоў з адбіткам такога стрыжня з лапамі. Прыйшоў капітан — на сінім Кіцелі ззяюць якары. Калачынскі.

2. Спец. Рухомая частка электрычнай машыны пастаяннага току. Скарачаю разгон ключа, падымаю крыху якар магніта — апарат гучыць выразна, чыста. Шынклер.

3. Разм. Рыбалоўны кручок з трыма зубцамі. Я гляджу на пусты крук і ківаю галавой: як умудрыўся шчупак украсці з якара жыўца? Шашкоў.

•••

Мёртвы якар — нерухомы якар, які пастаянна ляжыць на дне (для ўстаноўкі плывучых маякоў, бочак, прыпынку суднаў).

Рыскавы якар — невялікі якар для манеўравання пры рыску судна.

Кінуць якар гл. кінуць.

Стаць на якар гл. стаць.

Якар ратунку — апошні сродак ратунку, апошняя надзея.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

якар,

рухомая частка электрычнай машыны.

т. 18, кн. 1, с. 251

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

якар,

прыстасаванне для ўтрымання на месцы плывучых сродкаў.

т. 18, кн. 1, с. 251

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

рыскавы́, ‑ая, ‑ое.

У выразе: рыскавы якар гл. якар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рыскавы́: р. я́кар спец. рысково́й я́корь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рысково́й / рысково́й я́корь мор. рыскавы́ я́кар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фіш, ‑а, м.

Спец. Снасць на судне, пры дапамозе якой падымаецца якар.

[Ад англ. fish.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зая́карыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.

Паставіць на якар. Заякарыць карабель. Заякарыць лодку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)