шпа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак., што і без дап. (разм.).

Рабіць што-н. з асобай сілай, энергіяй, імпэтам і пад.

Ш. па шашы на матацыкле.

Ш. на гармоніку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шпа́рыць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. шпа́ру шпа́рым
2-я ас. шпа́рыш шпа́рыце
3-я ас. шпа́рыць шпа́раць
Прошлы час
м. шпа́рыў шпа́рылі
ж. шпа́рыла
н. шпа́рыла
Загадны лад
2-я ас. шпа́р шпа́рце
Дзеепрыслоўе
цяп. час шпа́рачы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шпа́рыць несов., разг.

1. (быстро делать что-л.) шпа́рить;

2. швыря́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шпа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што і без дап.

Разм. Рабіць што‑н. з асобай сілай, энергіяй, імпэтам і пад. Захапіўшы ў першай пары Янка Маньку, Юрка Раю, Даюць дыхту, даюць жару, «Сербіянку», «Польку» шпараць. Купала. Слова за слова і ўжо цэлую прамову шпарыць жандар. Лынькоў. Матацыклісты шпараць па шашы. Паветра рэжуць, як электрапілы, У рокаце — надрыўны крык душы. Грачанікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпа́рить несов.

1. разг. апа́рваць; абва́рваць;

2. перен., прост. шпа́рыць;

шпа́рить напрями́к шпа́рыць напрасця́к (нацянькі́);

шпа́рить по-францу́зски шпа́рыць па-францу́зску;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Падшпа́рак іран. ’хлапчук 12–16 гадоў, падлетак’ (Сцяшк.). Да шпарыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ашпа́рыць ’апарыць, абварыць парай ці варам’ (Яруш., Касп., Шат., Бяльк.), укр. ошпарити, рус. ошпарить. Да шпарыць ’абварваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прашпа́рыць

‘зак. да шпарыць - падаць моцна ці на працягу доўгага часу (пра дождж і пад.); прайсці пэўны час або пэўную адлегласць (кіламетр) і без прамога дапаўнення’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. прашпа́ру прашпа́рым
2-я ас. прашпа́рыш прашпа́рыце
3-я ас. прашпа́рыць прашпа́раць
Прошлы час
м. прашпа́рыў прашпа́рылі
ж. прашпа́рыла
н. прашпа́рыла
Загадны лад
2-я ас. прашпа́р прашпа́рце
Дзеепрыслоўе
прош. час прашпа́рыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

маха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. чым. Рабіць узмахі, рухі ў паветры.

М. рукой каму-н.

2. чым. Трэсці чым-н., пагражаючы каму-н.

М. кулаком.

3. Хутка ісці, рухацца, шпарыць (разм.).

Прыйшлося м. пяць кіламетраў па дажджы.

|| аднакр. махну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. маха́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

авіе́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Устарэлая назва лёгкага (звычайна аднамеснага) самалёта з рухавіком малой сілы. Па-над горадам на захад З неразлучнай нашай парай З аўтаматамі наўзахват Авіетка зырка шпарыць. Крапіва.

[Фр. aviette.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)