шлю́з

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. шлю́з шлю́зы
Р. шлю́за шлю́заў
Д. шлю́зу шлю́зам
В. шлю́з шлю́зы
Т. шлю́зам шлю́замі
М. шлю́зе шлю́зах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шлюз, -а, мн. -ы, -аў, м.

Збудаванне на рацэ, канале для пропуску суднаў пры розным узроўні вады на шляху іх руху, якое складаецца з камеры (камер) з варотамі.

|| прым. шлю́завы, -ая, -ае і шлю́зны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шлюз в разн. знач. шлюз, род. шлю́за м.;

пропусти́ть че́рез шлюз прапусці́ць праз шлюз;

откры́ть шлю́зы адчыні́ць шлю́зы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шлюз м., в разн. знач. шлюз;

адчыні́ць шлю́зы — откры́ть шлю́зы;

прапусці́ць праз ш. — пропусти́ть че́рез шлюз

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шлюз, ‑а, м.

1. Гідратэхнічнае збудаванне, прызначанае для пераводу суднаў з адной воднай прасторы ў другую, з іншым узроўнем вады. На сваім шляху ад Павянца да Сарок наш параход пройдзе 19 шлюзаў. Галавач.

2. Адтуліна з засаўкай у плаціне, праз якую выпускаецца вада. Мне добра чуваць шум вады, што пад узнятым шлюзам кідаецца цераз загародку і сваёй мелодыяй напамінае пра млын. Мыслівец. Каля шлюза сабралася трохі ціны, і Сагайдак выцягнуў яе граблямі на бераг. Парахневіч.

3. Спецыяльнае прыстасаванне ў выглядзе шырокага нахіленага жолаба ці латка для прамывання залатаноснага пяску ці здробненай руды.

[Ням. Schleuse.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шлюзава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што (спец.).

1. Устанавіць (устанаўліваць) шлюзы.

Ш. раку.

2. Прапусціць (прапускаць) праз шлюз.

Ш. танкер.

|| наз. шлюзава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рыбахо́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рыбаходу. Рыбаходны шлюз.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аднака́мерны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адну камеру (у 2 знач.). Аднакамерны шлюз.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упускны́, ‑ая, ‑ое.

Спец. Прызначаны для ўпуску, упускання. Упускны клапан. Упускны калектар рухавіка. Упускны шлюз.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ашлюзо́ўваць

‘устройваць шлюзы на рацэ, канале (ашлюзоўваць раку, канал); прапускаць праз шлюз (ашлюзоўваць судна)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ашлюзо́ўваю ашлюзо́ўваем
2-я ас. ашлюзо́ўваеш ашлюзо́ўваеце
3-я ас. ашлюзо́ўвае ашлюзо́ўваюць
Прошлы час
м. ашлюзо́ўваў ашлюзо́ўвалі
ж. ашлюзо́ўвала
н. ашлюзо́ўвала
Загадны лад
2-я ас. ашлюзо́ўвай ашлюзо́ўвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ашлюзо́ўваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)