шле́м

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. шле́м шле́мы
Р. шле́ма шле́маў
Д. шле́му шле́мам
В. шле́м шле́мы
Т. шле́мам шле́мамі
М. шле́ме шле́мах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

будзёнаўка, -і, ДМ -наўцы, мн. -і, -навак, ж.

Суконны галаўны ўбор у выглядзе шлема (у 1 знач.), які першапачаткова насілі чырвонаармейцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ка́ска, -і, ДМ -сцы, мн. -і, -сак, ж.

Засцерагальны галаўны ўбор (звычайна металічны) у выглядзе шлема.

Салдацкая к.

Пажарная к.

|| прым. ка́сачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нашле́мнік, ‑а, м.

Грэбень, упрыгожанне наверсе шлема. Залаты нашлемнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шлемападо́бны, ‑ая, ‑ае.

Які мае форму шлема (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

забра́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.

У старадаўнім узбраенні: частка шлема, якой прыкрываецца твар для засцярогі ад удараў.

Выступіць з адкрытым забралам (перан.: прама, адкрыта; высок.).

|| прым. забра́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шиша́к ист. шыша́к, -ка́ м.; шлем, род. шле́ма м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шыша́к ​1, ‑а, м.

1. Тое, што і гронка. Шышак вінаграду.

2. Разм. Патаўшчэнне ў выглядзе шышкі на сцёблах некаторых раслін. У балотцы зімой мы корпаліся паміж высокіх купін, ламалі тугія шышакі, што раслі сярод густога чароту. Даніленка.

3. Вялікая колькасць насякомых, якія сабраліся ў адзін ком. Шышак пчол.

шыша́к ​2, ‑а, м.

Старажытны воінскі шлем, які заканчваўся вастрыём з шышкай наверсе. // Верхняя частка гэтага шлема, якая мае выгляд шышкі. На самым шышаку шлема — дзірачка, яе зрабіла белагвардзейская куля. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шлем в разн. знач. шлем, род. шле́ма м.;

про́бковый шлем ко́ркавы шлем;

водола́зный шлем вадала́зны шлем.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

забра́ла, ‑а, н.

Частка шлема, якой прыкрываецца твар, каб засцерагчыся ад удараў. Здаецца, зараз з цаглянай вежы вылезе рыцар і скажа: — Стой! На твар забрала апусціць нізка. А. Вольскі.

•••

З адкрытым (паднятым) забралам — адкрыта, не ўтойваючы сваіх сапраўдных намераў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)