чы́сцік
‘расліна’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
чы́сцік |
| Р. |
чы́сціку |
| Д. |
чы́сціку |
| В. |
чы́сцік |
| Т. |
чы́сцікам |
| М. |
чы́сціку |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
чы́сцік¹, -у, м.
Травяністая расліна сямейства ясноткавых з кветкамі, сабранымі ў мяцёлкі, і шурпатаваласістым сцяблом.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чы́сцік², -а, мн. -і, -аў, м.
Марская птушка атрада чысцікавых, якая жыве на скалах па берагах паўночных мораў.
|| прым. чы́сцікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чы́сцік
‘птушка’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
чы́сцік |
чы́сцікі |
| Р. |
чы́сціка |
чы́сцікаў |
| Д. |
чы́сціку |
чы́сцікам |
| В. |
чы́сціка |
чы́сцікаў |
| Т. |
чы́сцікам |
чы́сцікамі |
| М. |
чы́сціку |
чы́сціках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
чы́сцік I, -ку ж., бот. чисте́ц
чы́сцік II ж., зоол. чи́стик
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чы́сцік 1, ‑у, м.
Травяністая расліна сямейства губакветных, якая мае кветкі, сабраныя ў мяцёлкі, і шурпатаваласістае сцябло.
чы́сцік 2, ‑а, м.
Марская птушка атрада чысцікавых, якая жыве на скалах па берагах паўночных мораў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чисте́ц бот. чы́сцік, -ку м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чи́стик зоол. чы́сцік, -ка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Во́ўчая мята ’чысцік лясны, Stachys germanica L. і балотны Stachys palustris L.’ (Шат.). Гл. мята. Прыметнік указвае на тое, што расліна «несапраўдная», дзікарослая; азначэнне воўчы пастаянна ўжываецца ў адносінах да неядомых і дзікарослых раслін (Мяркулава, Очерки, 90, 110).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тымя́нка ‘расліна Convallaria majalis’ (Ласт.), тымянкі мн. л. ‘вырачка звычайная, Clinopodium vulgare L.’ (віц., Кіс.). Паводле Ластоўскага, іншая назва расліны, з якой ён пад пытальнікам ідэнтыфікуе ландыш, цімʼян (цімьян), што адпавядае ст.-бел. темъянъ, темианъ, фемианъ, фемиянъ, фимиянъ ‘расліна чабор, Thymus L.’, ‘пахучае рэчыва з гэтай расліны’ (ГСБМ). Найбольш верагодна, што лексема выводзіцца з польск. tymian, tymianek, якія абазначаюць ‘чабор, Thymus L.’, а таксама ‘чысцік, Calamintha L.’, а ў форме temian з’яўляецца сінонімам да чэш. blín ‘блёкат, Hyosciamus L.’ (Махэк, Jména, 205). З другога боку, Clinopodium па-польску называецца storzyszek ‘вырачка’, а першапачаткова ‘казялец ці кураслеп, Anemone L.’ (Махэк, Jména, 201), што сведчыць аб шматлікіх пераносах назваў з адной расліны на другую паводле іх моцнага паху. Польск. tymian, tymianek ‘чабор’, на думку Брукнера (589), было запазычана з ням. Thymian праз лацінскую мову са ст.-грэч. θῡμίᾱμα ‘тое, што курыцца (пра фіміям)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)