чужы́на, -ы, ж.

Няродная, чужая краіна, зямля.

Жыць на чужыне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чужазе́мшчына, -ы, ж.

1. Чужая зямля, краіна; чужына.

2. Усё чужое, чужаземнае (культура, звычаі і пад.; неадабр.).

Захапляцца чужаземшчынай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бо́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж. (разм.).

Гнойная або запалёная ранка, язва, струп.

Чужая б. нікому не баліць (прымаўка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чужы́

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. чужы́ чужа́я чужо́е чужы́я
Р. чужо́га чужо́й
чужо́е		 чужо́га чужы́х
Д. чужо́му чужо́й чужо́му чужы́м
В. чужы́ (неадуш.)
чужо́га (адуш.)		 чужу́ю чужо́е чужы́я (неадуш.)
чужы́х (адуш.)
Т. чужы́м чужо́й
чужо́ю		 чужы́м чужы́мі
М. чужы́м чужо́й чужы́м чужы́х

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чужы́, -а́я, -о́е.

1. Не ўласны, які належыць каму-н. іншаму, не свой.

Чужая кніга.

Ч. дом.

Не браць чужога (наз.).

2. Не звязаны роднаснымі, сваяцкімі, блізкімі адносінамі.

Акрамя брата і сястры тут былі і чужыя людзі.

3. Які не з’яўляецца месцам пастаяннага жыхарства, радзімай для каго-н.

Чужая старонка.

4. Далёкі па сваіх поглядах, інтарэсах ад чаго-н.

|| наз. чу́жасць, -і, ж. (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прывязе́нка ’чужая, прывезеная з чужых краёў’ (Нар. Гом.). Да прыве́зці, гл. ве́зці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бале́ць¹, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -лі́ць; незак.

1. Выклікаць адчуванне болю.

Сэрца баліць.

Баліць (безас.) пад лыжачкай.

Душа баліць (перан.).

2. перан. Хваляваць, турбаваць.

Шчыраму сэрцу і чужая болька баліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыбі́цца, -б’ю́ся, -б’е́шся, -б’е́цца; -б’ёмся, -б’яце́ся, -б’ю́цца; -біся; зак. (разм.).

1. Доўга ідучы, блукаючы, дабрацца куды-н.

П. да незнаёмага хутара.

2. да каго-чаго. Далучыцца, пайсці следам за кім-н.

Чужая авечка прыбілася да чарады.

|| незак. прыбіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чужы́на, ‑ы, ж.

Няродная, чужая зямля, краіна. На чужыне далёкай Неба выслана дымам. Пасадзілі дзяўчыну За драты Асвянціма. Броўка. Птушкам, як і людзям, цяжка жыць на чужыне. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

потёмки ед. нет по́цемкі, -мак, ед. по́цемак, -мку м.;

в потёмках папацёмку, упо́цемку;

◊

в потёмках у няве́данні, у по́цемках;

чужа́я душа́ — потёмки посл. ≅ у душу́ не ўле́зеш; чужа́я душа́ як лес; чалаве́к — не арэ́х, не раску́сіш.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)