чацвярта́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
чацвярта́к |
чацвертакі́ |
| Р. |
чацвертака́ |
чацвертако́ў |
| Д. |
чацвертаку́ |
чацвертака́м |
| В. |
чацвярта́к |
чацвертакі́ |
| Т. |
чацвертако́м |
чацвертака́мі |
| М. |
чацвертаку́ |
чацвертака́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
чацвярта́к, -вертака́, мн. -вертакі́, -вертако́ў, м. (уст.).
1. Сярэбраная манета вартасцю ў чвэрць рубля, дваццаць пяць капеек.
2. Чвэрць надзела (пра зямлю).
На жвірыстым чацвертаку нічога не расло.
|| прым. чацвертако́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чацвярта́к, -вертака́ м., ист. (о земле) че́тверть наде́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чацвярта́к, ‑вертака, м.
1. Уст. Сярэбраная манета вартасцю ў чвэрць рубля; дваццаць пяць капеек.
2. Надзел, кавалак зямлі, роўны прыблізна 1,5 дзесяціны. Ды і што было рабіць дома на жвірыстым чацвертаку? Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чацвярці́на, -ы, мн. -ы, -ці́н, ж. (разм.).
1. Чацвёртая частка чаго-н.
Ч. яблыка.
2. Чацвёртая частка бервяна, распілаванага ўдоўж накрыж (спец.).
3. Старажытная пасудзіна ёмістасцю ў адну чацвёртую частку вядра.
4. Тое, што і чацвяртак (у 2 знач.).
|| памянш. чацвярці́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чацвярці́на, ‑ы, ж.
Разм.
1. Адна чацвёртая частка бервяна, распілаванага ўдоўж па двух узаемна-перпендыкулярных дыяметрах.
2. Старажытная пасудзіна ёмістасцю ў адну чацвёртую частку вядра.
3. Адна чацвёртая частка чаго‑н. Чацвярціна яблыка. Чацвярціна тушы.
4. Тое, што і чацвяртак (у 2 знач.). [Зубковіч:] — А многа гэтай самай зямлі дома? [Мікіта:] — Так, трохі... На адзінаццаць душ чацвярціна. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
траця́к, ‑а, м.
1. Цяля, жарабя ва ўзросце трох год. Бык-трацяк.
2. Разм. Траціна (у 1 знач.). Едучы зараз побач з дзедам, я папрасіў, каб ён ясней расказаў, якое права мы маем на Абадок і адкуль у пана Ясінскага такія абшары поля і лесу, а ў нас — чацвертакі і трацякі? Якімовіч. [Сям’я Качаргі] жыл[а] на трацяку ў вёсцы, сям я вялікая, свайго хлеба не хапала да каляд. Гурскі. [Раманюк] быў, можа, у сарака дзевак: там давалі воз, там каня, воз і карову, там чацвяртак, найбольш — трацяк зямлі. Карпюк.
3. Разм. Трэцяя частка чаго‑н. (ураджаю, сенакосу і пад.). Вылі там [у Ліпаве] пасекі. Штогоду Тут сотні блізшага народу Дзялянкі лесу карчавалі І на трацяк іх засявалі — Капу да скарбу, дзве дадому... Колас. Антось даведаўся, што матку падзялілі панскай зямлёй, а абрабіць яе яна не можа. Засяваюць вяскоўцы на трацяк. Дзве часткі сабе, адна ёй. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)