чапе́ц
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
чапе́ц |
чапцы́ |
| Р. |
чапца́ |
чапцо́ў |
| Д. |
чапцу́ |
чапца́м |
| В. |
чапе́ц |
чапцы́ |
| Т. |
чапцо́м |
чапца́мі |
| М. |
чапцы́ |
чапца́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
чапе́ц, -пца́, мн. -пцы́, -пцо́ў, м.
Лёгкі галаўны ўбор у выглядзе шапачкі, завязанай пад барадой, які раней насілі замужнія жанчыны.
|| памянш. чэ́пчык, -а, мн. -і, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чапе́ц, -пца́ м.
1. чепе́ц, че́пчик;
2. анат. брыже́йка ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чапе́ц, ‑пца, м.
1. Лёгкі галаўны ўбор у выглядзе шапачкі, які раней насілі замужнія жанчыны. На сівых буклях непрыступна ўзвышаўся беласнежны высокі чапец. Караткевіч. Раздзялілі косачку дый на дзве касы, Абматалі косачку вакол галавы, Надзелі на косачку шаўковы чапец, Ды ўжо таго чэпчыка павек не скідаць. З нар.
2. Спец. Складка брушыны, якая ахоплівае і падтрымлівае тонкія кішкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
очи́пок чапе́ц, -пца́ м., капту́р, -ра́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бабу́ля, -і, мн. -і, -бу́ль, ж.
Ласк. да баба¹ (у 1 і 2 знач.).
|| памянш.-ласк. бабу́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.; прым. бабу́льчын, -а.
Б. чапец.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чепе́ц капту́р, -ра́ м., чапе́ц, род. чапца́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пяка́рскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да пекара, належыць яму. Пякарскі чапец. Пякарскі фартух. Пякарскае рамяство.
2. Тое, што і пякарны. Пякарскія дрожджы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ачэ́піны ’вясельны абрад надзявання чапца на галаву нявесты’ (ваўк., пруж., Федар.), укр. очепини. Запазычана з польск. oczepiny ад o(b)czepić ’надзець чапец’ (у XVII–XX ст., Крупянка, Formacje, 99) з больш ранняга czepić, параўн. чэш. čepiti ’надзяваць чапец нявесце’, якія лічаць вытворнымі ад czepiec, czepek, гл. Брукнер, 74; Слаўскі, 1, 116, аднак наяўнасць бел. ачапіць ’надзець наверх, палажыць’ і словаўтваральнай мадэлі тыпу заручыны (ад заручыць), агледзіны (ад аглядзець), запоіны (ад запіваць) дае падставы дапускаць самастойнае аддзеяслоўнае ўтварэнне, параўн. адназоўнікавую форму ачэпканне ’тс’ (брэсц., Раманюк, «Маладосць», 1975, 3, 158) ад ачэпка ’чапец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)