цярпе́нне

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. цярпе́нне
Р. цярпе́ння
Д. цярпе́нню
В. цярпе́нне
Т. цярпе́ннем
М. цярпе́нні

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цярпе́нне, -я, н.

1. Здольнасць цярпець, стойка пераносіць жыццёвыя нягоды.

Няма цярпення слухаць яе скаргі.

2. Настойлівасць, уменне захоўваць вытрымку ў якой-н. справе, рабоце.

Работа з дзецьмі патрабуе вялікага цярпення.

◊

Цярпенне лопнула (разм.) — не хапіла вытрымкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цярпе́нне ср., в разн. знач. терпе́ние;

◊ ц. ло́пнула — разг. терпе́ние ло́пнуло;

перапо́ўніць ча́шу ~ння — перепо́лнить ча́шу терпе́ния;

на ўся́кае хаце́нне ёсць ц. — посл. на вся́кое хоте́ние есть терпе́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цярпе́нне, ‑я, н.

1. Здольнасць цярпець (у 1 знач.), стойка пераносіць жыццёвыя нягоды, нястачу. Жыццё без цемры і цярпення, А ў ясным сонцы, як у байцы, Для ўсіх вякоў і пакаленняў Збудуеш, дыктатура працы. Купала. Жыла .. [Агрыпіна] ціха, нібы адпачываючы ад вялікай цяжкай дарогі, поўнай цярпення і ўсякіх зняваг. Пестрак.

2. Здольнасць доўгі час займацца чым‑н. адным; уменне захоўваць вытрымку, самавалоданне ў чаканні патрэбных вынікаў. Вывесці з цярпення. □ Дзед меў да сецей нахіленне, А вудзіць — не: не меў цярпення І не любіў наогул вуды. Колас. Трэба з сталі каваць, гартаваць гібкі верш, Абрабіць яго трэба з цярпеннем. Багдановіч.

•••

Цярпенне лопнула — вытрымка скончылася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

доўгацярпе́нне, -я, н.

Доўгае, працяглае цярпенне.

Скончылася яго д.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хаце́нне, -я, н.

Жаданне.

На хаценне ёсць цярпенне (прыказка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нецярплі́вы, -ая, -ае.

Такі, якому не ўласціва цярпенне.

Н. вучань.

|| наз. нецярплі́васць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нязно́сны, -ая, -ае.

Такі, што перавышае цярпенне, які пераносіцца з цяжкасцю.

Н. боль.

Нязносныя пакуты.

|| наз. нязно́снасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

доўгацярплі́вы, ‑ая, ‑ае.

Уст. Які мае доўгае цярпенне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пацярпе́нне ’ўстрыманне, цярпенне’ (Нас.). Паланізм, параўн. устарэлае польск. pocierpienie, якое з pocierpieć ’пабыць цярплівым, цярпліва пачакаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)