цяля́

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, ніякі род, рознаскланяльны

адз. мн.
Н. цяля́ цяля́ты
Р. цяля́ці цяля́т
Д. цяля́ці цяля́там
В. цяля́ цяля́т
Т. цялё́м цяля́тамі
М. цяля́ці цяля́тах

Іншыя варыянты: цялё́.

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цяля́/цялё, -ля́ці, мн. -ля́ты, -ля́т, н.

1. Дзіцяня каровы, а таксама самкі лася, аленя і некаторых іншых жывёл.

2. перан. Пра бязвольнага, занадта прастадушнага чалавека.

|| памянш.-ласк. цяля́тка, -а, н.

|| прым. цяля́чы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цяля́ и цялё, -ля́ці ср., прям., перен. телёнок м.; теля́, тело́к м.;

адсадзі́ць ц. — отня́ть телёнка от ма́тки;

◊ цяля́ты язы́к аджава́лі — язы́к проглоти́л;

у бо́га ц. ўкра́сці — у бо́га телёнка укра́сть;

куды́ Мака́р цяля́т не ганя́ў — куда́ Мака́р теля́т не гоня́л;

бог не ц. — ба́чыць круцяля́ — посл. ши́ло в мешке́ не спря́чешь;

гніло́му цяля́ці хваста́ не адарве́ — погов. ти́ше воды́, ни́же травы́;

дай бо́жа на́шаму цяля́ці во́ўка спайма́ці — посл. дай бо́же на́шему теля́ти во́лка пойма́ти;

за мо́рам ц. — паўрубля́, ды сто пераво́зу — посл. за́ морем телу́шка — полу́шка, да рубль перево́з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цяля́ і цялё, ‑ляці; мн. ‑ляты, ‑лят; н.

1. Дзіцяня каровы. На пустых палянках у садзе пасвяцца цяляты. Бядуля. Недзе ў хляве сумавала ахрыплым голасам цялё. Чорны. // Дзіцяня ласіхі, аленя і пад. Следам за .. [зубрам] выходзіць на паляну ўвесь статак. Тут і маладыя зубры, і падлеткі, і дарослыя зубрыцы з цялятамі, падобнымі на буйных, калматых медзведзянят. В. Вольскі.

2. перан. Пра бязвольнага, безадказнага ці занадта прастадушнага, няхітрага чалавека. «Цяля!» — у думках вылаяў сябе Кулік. Гурскі.

•••

Гнілому цяляці хваста не адарве гл. адарваць.

Дзе і Макар цялят не пасе — тое, што і дзе і Макар коз не пасе (гл. дзе).

У бога цяля ўкрасці гл. украсці.

Цяляты язык аджавалі (ад’елі) каму, у каго — пра таго, хто не можа або не хоча сказаць што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падцёлак, -лка, мн. -лкі, -лкаў, м.

Гадавалае цяля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цялё́

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, ніякі род, рознаскланяльны

адз. мн.
Н. цялё́ цяля́ты
Р. цяля́ці цяля́т
Д. цяля́ці цяля́там
В. цялё́ цяля́т
Т. цялё́м цяля́тамі
М. цяля́ці цяля́тах

Іншыя варыянты: цяля́.

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

круце́ль, -цяля́ м., разг. плут, моше́нник; прощелы́га;

◊ бог не цяля́ — ба́чыць ~цяля́ — посл. ши́ло в мешке́ не спря́чешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

траця́к

‘цяля, жарабя трохгадовага ўзросту’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. траця́к трацякі́
Р. трацяка́ трацяко́ў
Д. трацяку́ трацяка́м
В. трацяка́ трацяко́ў
Т. трацяко́м трацяка́мі
М. трацяку́ трацяка́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вы́паіць, -паю, -паіш, -паіць; -паены; зак., каго (што).

Выкарміць пойлам.

В. цяля.

|| незак. выпо́йваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тело́к м., разг. цяля́, -ля́ці ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)