цэ́хавы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. цэ́хавы цэ́хавая цэ́хавае цэ́хавыя
Р. цэ́хавага цэ́хавай
цэ́хавае		 цэ́хавага цэ́хавых
Д. цэ́хаваму цэ́хавай цэ́хаваму цэ́хавым
В. цэ́хавы (неадуш.)
цэ́хавага (адуш.)		 цэ́хавую цэ́хавае цэ́хавыя (неадуш.)
цэ́хавых (адуш.)
Т. цэ́хавым цэ́хавай
цэ́хаваю		 цэ́хавым цэ́хавымі
М. цэ́хавым цэ́хавай цэ́хавым цэ́хавых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цэ́хавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да цэха, адпавядае патрабаванням цэха (у 1 знач.). Цэхавыя карпарацыі. Цэхавыя законы. Цэхавыя прывілеі.

2. Які мае адносіны да цэха (у 2 знач.), належыць цэху. Цэхавы сход. Цэхавае абсталяванне. Цэхавы камітэт. □ [Піліп] нават напісаў пра Міхаську ў цэхавую насценную газету. Кулакоўскі.

3. перан. Вузкі, замкнёны ў межах сваёй групы, прафесіі і пад.; абмежаваны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Маладзі́ла, молоді́ло ’гарлянка, зайцава капуста, скочкі цэхавыя, Sempervivum tectorum L.’ (жытк. Бейл.), укр. молоди́ло ’тс’. Да малады́ (гл.). Назва абумоўлена танізуючымі якасцямі расліны (ЕСУМ, 3, 502).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пай, паю, м.

Доля, якая ўносіцца ў капітал якога‑н. таварыства кожным яго ўдзельнікам. Уступны пай. Кааператыўны пай. □ У брацтвы ўваходзілі цэхавыя майстры, гараджане, купцы і розны просты люд (доступ сюды быў вольны, трэба было толькі ўнесці пэўны грашовы пай). Шакун.

[Тур. pay — частка, жэрабя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гі́льдыя, ‑і, ж.

1. У сярэдневяковай Еўропе — аб’яднанне купцоў або рамеснікаў, якое абараняла інтарэсы або цэхавыя прывілеі сваіх членаў.

2. У царскай Расіі — адзін з трох саслоўнападатковых разрадаў, на якія падзялялася купецтва ў залежнасці ад велічыні капіталу. Купец першай гільдыі.

•••

Першай гільдыі — пра чалавека з крайнім праяўленнем якіх‑н. якасцей. Штукар першай гільдыі.

[Ад ням. Gilde — таварыства.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тупі́ца, ‑ы.

1. ж. Тупая сякера, каса і пад. [Юрка:] — Чаму ты тупіцаю колеш? [Юзік:] — Бо тата не дае вострае сякеры. Кажа, што я яшчэ калена рассяку сабе. Чорны.

2. м. і ж.; ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑ы, Т ‑ай (‑аю), ж. Разм. зневаж. Тупы, някемлівы, абмежаваны чалавек. [Сяргей Кірылавіч:] — Цэхавыя інжынеры амаль не займаюцца тэхнікай. А большасць жа з нас не тупіцы ад прыроды, хочуць вучыцца, расці. Мыслівец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)