цэнтра́льны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
цэнтра́льны |
цэнтра́льная |
цэнтра́льнае |
цэнтра́льныя |
| Р. |
цэнтра́льнага |
цэнтра́льнай цэнтра́льнае |
цэнтра́льнага |
цэнтра́льных |
| Д. |
цэнтра́льнаму |
цэнтра́льнай |
цэнтра́льнаму |
цэнтра́льным |
| В. |
цэнтра́льны (неадуш.) цэнтра́льнага (адуш.) |
цэнтра́льную |
цэнтра́льнае |
цэнтра́льныя (неадуш.) цэнтра́льных (адуш.) |
| Т. |
цэнтра́льным |
цэнтра́льнай цэнтра́льнаю |
цэнтра́льным |
цэнтра́льнымі |
| М. |
цэнтра́льным |
цэнтра́льнай |
цэнтра́льным |
цэнтра́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цэнтра́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
цэнтра́льны |
цэнтра́льная |
цэнтра́льнае |
цэнтра́льныя |
| Р. |
цэнтра́льнага |
цэнтра́льнай цэнтра́льнае |
цэнтра́льнага |
цэнтра́льных |
| Д. |
цэнтра́льнаму |
цэнтра́льнай |
цэнтра́льнаму |
цэнтра́льным |
| В. |
цэнтра́льны (неадуш.) цэнтра́льнага (адуш.) |
цэнтра́льную |
цэнтра́льнае |
цэнтра́льныя (неадуш.) цэнтра́льных (адуш.) |
| Т. |
цэнтра́льным |
цэнтра́льнай цэнтра́льнаю |
цэнтра́льным |
цэнтра́льнымі |
| М. |
цэнтра́льным |
цэнтра́льнай |
цэнтра́льным |
цэнтра́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Цэнтра́льны
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
| м. |
| Н. |
Цэнтра́льны |
| Р. |
Цэнтра́льнага |
| Д. |
Цэнтра́льнаму |
| В. |
Цэнтра́льны |
| Т. |
Цэнтра́льным |
| М. |
Цэнтра́льным |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цэ́нтравы, -ая, -ае.
1. гл. цэнтр.
2. Які знаходзіцца ў цэнтры.
Цэнтравая лінія.
Ц. ігрок.
Ц. (наз.) баскетбольнай каманды.
3. Забяспечаны якім-н. цэнтральным прыстасаваннем.
Ц. свердзел.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўсярэ́дні, ‑яя, ‑яе.
1. Які займае прамежкавае становішча паміж лёгкім і сярэднім (пра вагавую катэгорыю ў спорце).
2. Які знаходзіцца паміж крайнім і цэнтральным ігракамі нападзення ў футбольнай, хакейнай і пад. камандзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кало́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. гл. калона.
2. Назва розных тэхнічных прыстасаванняў у форме падоўжанага цыліндра, звязанага з цэнтральным рэзервуарам, з якіх адпускаецца бензін, газ, вада і інш.
Бензінавая к.
Газавая к.
3. Рад лічбаў, слоў, размешчаных па вертыкалі; слупок тэксту ў газеце, кнізе.
К. лічбаў.
К. газетнага тэксту.
|| прым. кало́нкавы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Калонкавае свідраванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цэ́нтравы, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.). Цэнтравы пункт. // Які знаходзіцца ў цэнтры, у сярэдзіне. Цэнтравая лінія. Цэнтравыя адтуліны. Цэнтравы ігрок. // у знач. наз. цэ́нтравы, ‑ага, м. Адзін з ігракоў нападзення ў гульнях (у футбол, хакей і пад.).
2. Забяспечаны якім‑н. цэнтральным прыстасаваннем. Цэнтравы свердзел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кіпр ’непакладаны кабан’ (ДАБМ). Зафіксавана ў цэнтральным Палессі. Вельмі архаічнае слова. Параўн. балг. кипря се ’надзімацца, напінацца’, чэш. kipry ’жвавы’. Гэтыя словы маюць паралелі ў іншых славянскіх мовах, але з больш далёкай семантыкай. Усе яны ўзыходзяць да дзеяслова kypeti ’кіпець’, ад якога утварыўся прыметнік з г‑суфіксацыяй kyprъ (як хуігь ад хуіёіі). Гл. кіпець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сэцэ́сія, ‑і, ж.
1. У Старажытным Рыме — дэманстрацыйны выхад плебеяў за рысу горада, што з’яўлялася своеасаблівай формай іх барацьбы з патрыцыямі. // Раскол у якой‑н. арганізацыі.
2. Назва антыпартыйнай нацыяналістычнай групоўкі, якая ўтварылася ў снежні 1924 года ў Цэнтральным камітэце Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі. Тады Гурын арганізоўвае раскол партыі (так званую сэцэсію) і абвяшчае сябе кіраўніком адколатай групы. Машара.
[Лац. secessio — пакідаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасрэ́дніцтва, ‑а, н.
1. Садзейнічанне пагадненню, здзелцы паміж кім‑, чым‑н. Ліга мае ўсе правы камітэтаў, з тым толькі выключэннем, што падтрымку рускаму руху яна аказвае не інакш, як праз пасрэдніцтва асоб або груп, спецыяльна назначаных Цэнтральным Камітэтам. Ленін.
2. Садзейнічанне ў наладжванні сувязей, адносін паміж кім‑н. Найбольшая частка .. [лацінізмаў] замацавалася ў беларускай мове дзякуючы польскаму пасрэдніцтву. Жураўскі. // У міжнародным праве — удзел трэцяй нейтральнай дзяржавы або міжнароднай арганізацыі ў мірным вырашэнні канфлікту паміж дзвюма дзяржавамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)