цэнтра́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. цэнтра́льны цэнтра́льная цэнтра́льнае цэнтра́льныя
Р. цэнтра́льнага цэнтра́льнай
цэнтра́льнае
цэнтра́льнага цэнтра́льных
Д. цэнтра́льнаму цэнтра́льнай цэнтра́льнаму цэнтра́льным
В. цэнтра́льны (неадуш.)
цэнтра́льнага (адуш.)
цэнтра́льную цэнтра́льнае цэнтра́льныя (неадуш.)
цэнтра́льных (адуш.)
Т. цэнтра́льным цэнтра́льнай
цэнтра́льнаю
цэнтра́льным цэнтра́льнымі
М. цэнтра́льным цэнтра́льнай цэнтра́льным цэнтра́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цэнтра́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. цэнтра́льны цэнтра́льная цэнтра́льнае цэнтра́льныя
Р. цэнтра́льнага цэнтра́льнай
цэнтра́льнае
цэнтра́льнага цэнтра́льных
Д. цэнтра́льнаму цэнтра́льнай цэнтра́льнаму цэнтра́льным
В. цэнтра́льны (неадуш.)
цэнтра́льнага (адуш.)
цэнтра́льную цэнтра́льнае цэнтра́льныя (неадуш.)
цэнтра́льных (адуш.)
Т. цэнтра́льным цэнтра́льнай
цэнтра́льнаю
цэнтра́льным цэнтра́льнымі
М. цэнтра́льным цэнтра́льнай цэнтра́льным цэнтра́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Цэнтра́льны

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз.
м.
Н. Цэнтра́льны
Р. Цэнтра́льнага
Д. Цэнтра́льнаму
В. Цэнтра́льны
Т. Цэнтра́льным
М. Цэнтра́льным

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цэ́нтравы, -ая, -ае.

1. гл. цэнтр.

2. Які знаходзіцца ў цэнтры.

Цэнтравая лінія.

Ц. ігрок.

Ц. (наз.) баскетбольнай каманды.

3. Забяспечаны якім-н. цэнтральным прыстасаваннем.

Ц. свердзел.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паўсярэ́дні, ‑яя, ‑яе.

1. Які займае прамежкавае становішча паміж лёгкім і сярэднім (пра вагавую катэгорыю ў спорце).

2. Які знаходзіцца паміж крайнім і цэнтральным ігракамі нападзення ў футбольнай, хакейнай і пад. камандзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кало́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. гл. калона.

2. Назва розных тэхнічных прыстасаванняў у форме падоўжанага цыліндра, звязанага з цэнтральным рэзервуарам, з якіх адпускаецца бензін, газ, вада і інш.

Бензінавая к.

Газавая к.

3. Рад лічбаў, слоў, размешчаных па вертыкалі; слупок тэксту ў газеце, кнізе.

К. лічбаў.

К. газетнага тэксту.

|| прым. кало́нкавы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Калонкавае свідраванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цэ́нтравы, ‑ая, ‑ае.

1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.). Цэнтравы пункт. // Які знаходзіцца ў цэнтры, у сярэдзіне. Цэнтравая лінія. Цэнтравыя адтуліны. Цэнтравы ігрок. // у знач. наз. цэ́нтравы, ‑ага, м. Адзін з ігракоў нападзення ў гульнях (у футбол, хакей і пад.).

2. Забяспечаны якім‑н. цэнтральным прыстасаваннем. Цэнтравы свердзел.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кіпр ’непакладаны кабан’ (ДАБМ). Зафіксавана ў цэнтральным Палессі. Вельмі архаічнае слова. Параўн. балг. кипря се ’надзімацца, напінацца’, чэш. kipry ’жвавы’. Гэтыя словы маюць паралелі ў іншых славянскіх мовах, але з больш далёкай семантыкай. Усе яны ўзыходзяць да дзеяслова kypeti ’кіпець’, ад якога утварыўся прыметнік з г‑суфіксацыяй kyprъ (як хуігь ад хуіёіі). Гл. кіпець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сэцэ́сія, ‑і, ж.

1. У Старажытным Рыме — дэманстрацыйны выхад плебеяў за рысу горада, што з’яўлялася своеасаблівай формай іх барацьбы з патрыцыямі. // Раскол у якой‑н. арганізацыі.

2. Назва антыпартыйнай нацыяналістычнай групоўкі, якая ўтварылася ў снежні 1924 года ў Цэнтральным камітэце Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі. Тады Гурын арганізоўвае раскол партыі (так званую сэцэсію) і абвяшчае сябе кіраўніком адколатай групы. Машара.

[Лац. secessio — пакідаць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасрэ́дніцтва, ‑а, н.

1. Садзейнічанне пагадненню, здзелцы паміж кім‑, чым‑н. Ліга мае ўсе правы камітэтаў, з тым толькі выключэннем, што падтрымку рускаму руху яна аказвае не інакш, як праз пасрэдніцтва асоб або груп, спецыяльна назначаных Цэнтральным Камітэтам. Ленін.

2. Садзейнічанне ў наладжванні сувязей, адносін паміж кім‑н. Найбольшая частка .. [лацінізмаў] замацавалася ў беларускай мове дзякуючы польскаму пасрэдніцтву. Жураўскі. // У міжнародным праве — удзел трэцяй нейтральнай дзяржавы або міжнароднай арганізацыі ў мірным вырашэнні канфлікту паміж дзвюма дзяржавамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)