цы́рк

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. цы́рк цы́ркі
Р. цы́рка цы́ркаў
Д. цы́рку цы́ркам
В. цы́рк цы́ркі
Т. цы́ркам цы́ркамі
М. цы́рку цы́рках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цырк, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Від тэатральнага мастацтва, які аб’ядноўвае выступленні акрабатаў, гімнастаў, клоўнаў, дрэсіроўшчыкаў і пад.

2. Будынак і ўстанова для паказу такога мастацтва.

3. перан. Пра якую-н. смешную, недарэчную падзею, факт і пад. (разм.).

Не работа, а нейкі ц.!

|| прым. цыркавы́, -а́я, -о́е (у 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цырк м., в разн. знач. цирк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цырк, ‑а, м.

1. Від тэатральнага мастацтва, які ўключае акрабатыку, эквілібрыстыку, жангліраванне, клаунаду, эксцэнтрыку, дрэсіроўку жывёл і пад. У цырку, у трэцім аддзяленні, Назарава давала прадстаўленне, — Вялізных тыграў утаймоўвала яна. Корбан.

2. Будынак з амфітэатрам і арэнай, прызначаны для цыркавых паказаў; установа, якая арганізуе такі паказ. Калі пабачыў акрабатаў у цырку, дык яны так ачаравалі яго, што ў Ніка нарадзілася мара стаць калі-небудзь сапраўдным акрабатам. Лынькоў.

[Лац. circus.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цырк-цы́рк

выклічнік

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шапіто́, нескл., н.

Вялікая разборная брызентавая або палатняная палатна для цыркавых прадстаўленняў, а таксама перасоўны цырк, які выступае ў такой палатцы. Цырк шапіто.

[Фр. chapiteau.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цирк в разн. знач. цырк, род. цы́рка м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перасо́ўны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і перасовачны. Перасоўны цырк. □ Перасоўны вулей нагадвала франтавая рэдакцыя. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кантрама́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Талон або другі ўмоўны знак, які замяняе білет пры ўваходзе ў тэатр, цырк і інш. Прайсці па кантрамарцы.

[Фр. contremarque.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Перагэ́цнуць ’пераскочыць’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Да пера- (гл.) і гэцнуць < гэцаць, якое з польск. heca ’пацеха, забава’, ’забаўляльнае прадстаўленне, першасны цырк’, у XVII–XVIII стст. heco! — вокрык у час палявання на зайцоў, што ўзыходзяць да ням. (баварска-аўстрыйск.) Hetz ’жарт, шумная весялосць’, звязанага з Hetze ’цкаванне; натоўп, зграя (сабак); жвавасць; жарт’. Менавіта ў час цкавання як паляўнічай забавы загадвалася сабаку “перагэцнуць”, напрыклад, праз палку (Слаўскі, 1, 413; ЕСУМ, 1, 502–503).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)