цыві́льны, -ая, -ае.

Не ваенны, не вайсковы; грамадзянскі.

Ц. касцюм.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цыві́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. цыві́льны цыві́льная цыві́льнае цыві́льныя
Р. цыві́льнага цыві́льнай
цыві́льнае		 цыві́льнага цыві́льных
Д. цыві́льнаму цыві́льнай цыві́льнаму цыві́льным
В. цыві́льны (неадуш.)
цыві́льнага (адуш.)		 цыві́льную цыві́льнае цыві́льныя (неадуш.)
цыві́льных (адуш.)
Т. цыві́льным цыві́льнай
цыві́льнаю		 цыві́льным цыві́льнымі
М. цыві́льным цыві́льнай цыві́льным цыві́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цыві́льны

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз. мн.
м. -
Н. цыві́льны цыві́льныя
Р. цыві́льнага цыві́льных
Д. цыві́льнаму цыві́льным
В. цыві́льнага цыві́льных
Т. цыві́льным цыві́льнымі
М. цыві́льным цыві́льных

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цыві́льны

1. прил. шта́тский, гражда́нский, циви́льный;

~ная во́пратка — шта́тское (гражда́нское, циви́льное) пла́тье;

~ныя ўла́ды — гражда́нские вла́сти;

○ ц. ліст — уст. циви́льный лист;

2. в знач. сущ. шта́тский

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цыві́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Не ваенны, не вайсковы; грамадзянскі. Вайсковы люд і люд цывільны Вакзалы поўнілі сабой. Колас. У канцы чэрвеня і пачатку ліпеня тысяча дзевяцьсот сорак першага па ёй [дарозе] ішлі людзі — вайскоўцы і цывільныя, ехалі падводы і машыны. Янкоўскі. // у знач. наз. цыві́льны, ‑ага, м. Неваенны чалавек. З дома камендатуры выйшла некалькі афіцэраў, і сярод іх — нейкі цывільны. Хомчанка.

2. Які мае адносіны да невайсковых людзей, належыць, уласцівы ім. Цывільныя ўлады. Цывільны суд. □ На машыне сядзеў Хурс у цывільнай адзежы, як і заўсёды, і два-тры польскія вайскоўцы. Чорны. Хоць даўно развітаўся са службай марской і ў цывільным хаджу гарнітуры, — горад мой! — уяўляю цябе я парой караблём, што адольвае буры. А. Вольскі. // у знач. наз. цыві́льнае, ‑ага, н. Неваеннае, невайсковае адзенне. Ледзь толькі я дабраўся да краю лесу, як адразу ж натрапіў на ўзброеных людзей у цывільным. Сачанка.

[Ад лац. civilis — грамадзянскі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цывільны, грамадзянскі; штацкі, вольны (уст.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

циви́льный уст. цыві́льны;

циви́льный лист полит. цыві́льны ліст.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шта́тский

1. прил. цыві́льны;

в шта́тском пла́тье у цыві́льнай во́пратцы;

2. сущ. цыві́льны, -нага м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

асэ́сар, -а, м. (гіст.).

Судовая службовая асоба, засядацель.

○

Калежскі асэсар — цывільны чын восьмага класа, а таксама асоба, якая мела гэты чын, у царскай Расіі.

|| прым. асэ́сарскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

партыкуля́рны, ‑ая, ‑ае.

Уст.

1. Прыветны, неафіцыйны.

2. Цывільны, не форменны (пра вопратку, адзенне).

[Ад лац. particularis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)