ца́рскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ца́рскі ца́рская ца́рскае ца́рскія
Р. ца́рскага ца́рскай
ца́рскае		 ца́рскага ца́рскіх
Д. ца́рскаму ца́рскай ца́рскаму ца́рскім
В. ца́рскі (неадуш.)
ца́рскага (адуш.)		 ца́рскую ца́рскае ца́рскія (неадуш.)
ца́рскіх (адуш.)
Т. ца́рскім ца́рскай
ца́рскаю		 ца́рскім ца́рскімі
М. ца́рскім ца́рскай ца́рскім ца́рскіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

апры́чнік, -а, мн. -і, -аў, м. (гіст.).

Той, хто знаходзіўся ў радах апрычніны (у 3 знач.).

Царскія апрычнікі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ло́бны¹, -ая, -ае.

У выразе: лобнае месца — узвышэнне, з якога ў старажытнасці аб’яўляліся царскія ўказы і на якім адбываліся пакаранні смерцю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вяльмо́жа, -ы, мн. -ы, -аў, м.

1. Знатны і багаты саноўнік (уст.).

Царскія вяльможы.

2. Пра чалавека, які зазнаўся (іран.).

Вельмі рана адчуў сябе вяльможам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэга́лія, -і, мн. -і, -лій, ж.

1. Прадмет, які з’яўляецца знакам манархічнай улады, напр.: карона, скіпетр (уст.).

Царскія рэгаліі.

2. звычайна мн. Ордэн, знак узнагароды (уст. і разм.).

Прыйсці пры ўсіх рэгаліях.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бунтаўшчы́к, ‑а. м.

Удзельнік бунту ​1, бунтар. [Казацкі афіцэр:] — Крамольнікі! Бунтаўшчыкі! Для вас ужо царскія законы — не законы?! Сваволіць? Бунтаваць? Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ба́рмы, ‑аў; адз. няма.

Гіст. Частка княжаскага або царскага ўрачыстага ўбору ў выглядзе наплечнікаў з залатым шытвом і каштоўнасцямі. Царскія рызы і баржы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

башыбузу́к, ‑а, м.

1. Гіст. Салдат нерэгулярных войск у Турцыі ў 18–19 стст.

2. перан. Грубы, нястрымны, бязлітасны, жорсткі чалавек. Царскія башыбузукі.

[Цюрк.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ца́рскі, -ая, -ае.

1. гл. цар.

2. Які адносіцца да манархіі на чале з царом.

Царская Расія.

Ц. рэжым.

3. перан. Вельмі багаты, раскошны.

Ц. абед.

○ Царская гарэлка — сумесь салянай і азотнай кіслот, якая растварае золата, плаціну і іншыя металы.

Царскія дзверы — пярэднія дзверы ў царкоўным іканастасе, што вядуць у алтар.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

знішто́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., каго-што.

Разм. Тое, што і знішчыць. Як скінулі цара, то з воласці прыехаў нейкі чалавек і загадаў усім зніштожыць царскія партрэты... Чарот.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)